Στο σαλόνι του BookSitting: Η συγγραφέας Μάρτυ Λάμπρου

Το BookSitting μίλησε με την συγγραφέα Μάρτυ Λάμπρου, με αφορμή το μυθιστόρημά της «Με λυμένο χειρόφρενο», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Ένα ασυνήθιστο, τρυφερό μυθιστόρημα ενηλικίωσης, που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και βρίσκεται στη μικρή λίστα των «Λογοτεχνικών Βραβείων του Αναγνώστη 2015″.

Συνέντευξη στην Αλεξία Καλογεροπούλου 
(alexia.kalogeropoulou@gmail.com)

Το Με λυμένο χειρόφρενο δεν είναι ένα συνηθισμένο μυθιστόρημα. Μεστό, περιγραφικό, περιπετειώδες και απόλυτα ρεαλιστικό, περιγράφει το ταξίδι ενηλικίωσης της Σωτηρίας στους αυτοκινητόδρόμους, μέσα σε μια νταλίκα. Το BookSitting αναζήτησε την συγγραφέα και μίλησε μαζί της.

• «Με λυμένο χειρόφρενο» σαν να λέμε «πάντα σε ετοιμότητα»; Πώς επιλέξατε τον τίτλο; 

• Δεν είναι το πρώτο σας βιβλίο. Είναι όμως το πρώτο, αν δεν κάνω λάθος, που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Πώς νιώθετε γι’ αυτό; 

«Με δυναμώνει η σημασία της φράσης, το να είσαι  πάντα σε εγρήγορση, να ανοίγεις δρόμο ας είναι και παράκαμψη.»

• Έχει κάποια σχέση με πραγματικά σας βιώματα το μυθιστόρημά σας;

Αν δεν είχα καθίσει στη θέση του συνοδηγού της νταλίκας, θα ήταν δύσκολο να περιγράψω αυτόν τον κόσμο, που με γοήτευσε από το πρώτο κιόλας ταξίδι. Χρειάστηκαν  όμως βιωμένες δεκαετίες και να προηγηθούν δύο βιβλία ώσπου να ωριμάσει η εμπειρία και οι ξεθωριασμένες  αναμνήσεις να γίνουν κάτι άλλο, επινοημένο στο μεγαλύτερο  μέρος, και βασισμένο στην αλήθεια της πρώτης εντύπωσης στο λιμάνι του Μπρίντιζι που μου χαράχτηκε υποσυνείδητα.

• Στο βιβλίο σας η κεντρική ηρωίδα, η Σώτη, στα πρώτα εφηβικά της χρόνια, ακολουθεί  τον πατέρα της σε ένα από τα ταξίδια του με την νταλίκα. Βασική της ανάγκη, όπως η ίδια λέει, είναι η φυγή. Είναι η φυγή μια λύση; 

Όταν ξέρεις τι αναζητάς η φυγή μπορεί να δώσει προοπτική για λύσεις. Από μόνη της δεν είναι λύση.  Η Σωτηρία δεν είχε προετοιμαστεί για το ταξίδι με τον πατέρα της. Έγινε ξαφνικά, ήταν εκείνος που το αποφάσισε, με κίνητρο να τη γνωρίσει. Θα ήταν  το ίδιο αν είχε ταξιδέψει με όλους τους συγγενείς της και σε συγκεκριμένο προορισμό;

• Στο μυθιστόρημά σας περιφράφετε με τρυφερότητα τη σχέση της Σώτης με τον πατέρα της. Τι ιδιαίτερο έχει αυτή η σχέση;

Η Σωτηρία ως τα  δώδεκα της χρόνια είχε για πατέρα εκείνον που είχε επινοήσει. Λέει: «Τον αγαπούσα, αλλά δεν ήξερα πώς να του το δείξω. Δεν είχα ζήσει μαζί του να τον γνωρίσω. Όλο ταξίδευε». Όταν ο πατέρας της ο Στράτος το συνειδητοποιεί: «Κατάλαβα πως δεν γνωρίζω το παιδί μου», την παίρνει μαζί του στην νταλίκα. Γνωρίζονται στο δρόμο, μες στο κουβούκλιο, στα λιμάνια, στις βιομηχανικές ζώνες, μακριά από το σπίτι, στην ανοιχτοσύνη των τοπίων.  Οι αλήθειες λέγονται, η τρυφερότητα  μεταξύ τους αναπτύσσεται και η αίσθηση της ελευθερίας μεγαλώνει.

«Όταν ξέρεις τι αναζητάς η φυγή μπορεί να δώσει προοπτική για λύσεις. Από μόνη της δεν είναι λύση.»

• Τα ταξίδια μάς αλλάζουν; 

Σήμερα οι άνθρωποι ταξιδεύουν συχνά σαν υπερφίαλοι καταναλωτές του κόσμου. Καταβροχθίζουν χώρες και κουλτούρες σε τουρ κάποιων ημερών σε πανομοιότυπα ξενοδοχεία.  Βλέπουν  τα πράγματα μέσα από τα άι φον και ποστάρουν για  λάικ.  Επιστρέφει βέβαια κάποιος από ένα ταξίδι αναζωογονημένος για μερικές μέρες κι ύστερα επιστρέφει στον εαυτό του. Είναι μάταιο να ψάχνεις τον εαυτό σου, παραδείγματος χάριν, στην Ινδία αν δεν τον έχεις από την αφετηρία. Ο Ταξιδιώτης νοηματοδοτεί το ταξίδι. Και δεν βιάζεται να προλάβει.

• Στο μυθιστόρημά σας κάνετε αναφορές στην εποχή του ΄81 και στις υποσχέσεις για μια αλλαγή, που μάλλον δεν ήρθε ποτέ, τουλάχιστον όπως την περίμεναν οι περισσότεροι. Θα μπορούσε να έχει κάποια σχέση εκείνη η εποχή με την οικονομική και πολιτική κατάσταση που βιώνουμε σήμερα;  

Οποιαδήποτε κρίση, των σχέσεων, διανοητική και εν προκειμένω η οικονομική δεν ξεσπάει ξαφνικά. Υπήρξε το υπόβαθρο της νεοαπόκτητης ευημερίας και μιας γενικότερης χαλάρωσης. Ως και την αρχή της κρίσης για παράδειγμα ένας νέος που είχε τελειώσει τις σπουδές του, χωρίς καν να είχε μπει στην παραγωγή έκανε μακρινά ταξίδια, κατανάλωνε τεχνολογία και φίρμες ρούχων, ενώ οι γονείς του μετρούσαν τα χρήματα για τους λογαριασμούς. Ο νέος αυτός σήμερα λέει: «Δεν πληρώνω». Αρνείται να συνειδητοποιήσει τις συνέπειες του δανεισμού.

«Είναι μάταιο να ψάχνεις τον εαυτό σου, παραδείγματος χάριν, στην Ινδία αν δεν τον έχεις από την αφετηρία. Ο Ταξιδιώτης νοηματοδοτεί το ταξίδι. Και δεν βιάζεται να προλάβει.»

• Ήταν τα παιδικά σας χρόνια ευχάριστα; Βλέπετε διαφορές σε σχέση με το πώς μεγαλώνουν τα παιδιά του σήμερα;  

Τα παιδικά μου χρόνια τα έζησα στη Λιβαδειά. Σε μια γειτονιά πολυταξική, Ψυχικό και Καμίνια στο ίδιο τετράγωνο. Εγώ ήμουν στα Καμίνια. Πολυμελής οικογένεια, οι γονείς βιοπαλαιστές, δεν θέταμε μακροπρόθεσμους στόχους και δεν είχαμε φαντασιώσεις. Είχαμε αίσθηση του δίκαιου, συμπόνια για τον άλλον και αισθηματική άποψη με ουσιαστική υπόσταση. Ευχάριστο ήταν για μένα το ατέλειωτο παιχνίδι στις αλάνες.  Καθοριστικό το πρώτο ταξίδι με τον πατέρα μου στα 8 μου χρόνια. Άνοιξε τον ορίζοντά μου και έμαθα να βάζω όνειρα. Τα παιδιά σήμερα μεγαλώνουν σε ένα πλαίσιο  χωρίς περίγραμμα, με επίκεντρο τα όσα συμβαίνουν στις ανούσιες ζωές των τηλεστάρ  σε ανάμιξη με υλικά αγαθά παγκόσμιας κατανάλωσης. Οι γονείς καταναλώνουν οδηγούς διαπαιδαγώγησης και ψυχανάλυσης με οδηγίες χρήσης και σκοπό  τη διόγκωση του εγωισμού, ώστε το παιδί τους να ανήκει μελλοντικά στους επιτυχημένους και όχι σε αυτούς που θα λάβουν τα ανεξόφλητα γραμμάτια. Ένας μισανθρωπισμός που χαράζεται από το μαιευτήριο.

• Στο τέλος του μυθιστορήματος η Σώτη κρατάει το τιμόνι. Ενηλικιώνεται. Αλήθεια, πότε ενηλικιώνεται κανείς; 

Ο αρχαίος φιλόσοφος Πλούταρχος στο «Περί παίδων αγωγή» εκφράζει την άποψη ότι ο άνθρωπος στα δέκα έξι του χρόνια κατακτά τη λογική. Είναι διεργασία νοητική και εσωτερική  η ενηλικίωση και όχι θέσπισμα. Κατ’ επέκταση η επεξεργασία της εμπειρίας και η χειραφέτηση οδηγούν στην ωριμότητα.

• «Συνεχίζεις το δρόμο… Ό,τι κι αν συμβεί», συμβουλεύει ο Στράτος την κόρη του. Είναι, πιστεύετε, μια καλή συμβουλή αυτή;  

Δεν συνηθίζω να δίνω συμβουλές. Το «Συνεχίζεις το δρόμο ό, τι κι αν συμβεί « είναι ένα φιλικό χτύπημα στον ώμο του συνανθρώπου μου που πάσχει, αδικείται, πονάει και του συνανθρώπου μου που έχει ξεχάσει να είναι άνθρωπος.

«Τα παιδιά σήμερα μεγαλώνουν σε ένα πλαίσιο  χωρίς περίγραμμα, με επίκεντρο τα όσα συμβαίνουν στις ανούσιες ζωές των τηλεστάρ  σε ανάμιξη με υλικά αγαθά παγκόσμιας κατανάλωσης.»

Λίγα λόγια για την συγγραφέα

Η Μάρτυ Λάμπρου γεννήθηκε στη Λιβαδειά και ζει στην Αθήνα.

Σπούδασε παιδαγωγική, μουσικοκινητική και κουκλοθέατρο στο ΙΕΚ ΑΚΜΗ. Το μυθιστόρημα Με λυμένο χειρόφρενο (εκδόσεις Κέδρος) είναι το τρίτο βιβλίο της.

Έχει εκδώσει τη νουβέλα Το κόκκινο κουτί (Λ. Χρηστάκης, 1997) και τη συλλογή διηγημάτων Κόπιτσες (Οσελότος, 2010, Βραχεία λίστα του περιοδικού Διαβάζω, 2010).
Πεζά της έχουν δημοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά (δε)κατα και Πλανόδιον. Μέχρι το 2008 διατήρησε το βιβλιοπωλείο Κουρδιστό πορτοκάλι στον Βύρωνα.

Η συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο στους γονείς της, Γιάννη και Ελένη Πούλου, και στον Δημήτρη.

Διαβάστε την άποψη του BookSitting για το βιβλίο της Μάρτυς Λάμπρου Με λυμένο χειρόφρενο.