Η Ασημίνα Ξηρογιάννη στο Σαλόνι του BookSitting

Συνέντευξη στην Αλεξία Καλογεροπούλου
alexia.kalogeropoulou@gmail.com

---

Η Ασημίνα Ξηρογιάννη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Kλασική Φιλολογία και Θεατρολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Υποκριτική στο Θέατρο-Εργαστήριο «Εμπρός». Πρόσφατα ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στο Θέατρο (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών στο ΕΚΠΑ). Στη διπλωματική της εργασία ασχολήθηκε με τη συμβολή της δημιουργικής γραφής στη διδασκαλία του θεάτρου στην εκπαίδευση. Για πολλά χρόνια δίδασκε το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.

Τα τελευταία χρόνια εργάζεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ως φιλόλογος και παράλληλα παραδίδει μαθήματα Γλώσσας και Λογοτεχνίας, καθώς και Θεωρίας και Ιστορίας Θεάτρου.

Το 2009 δημιούργησε το ιστολόγιο Varelaki – Σελίδες Τέχνης και Πολιτισμού. Ποιήματα, διηγήματα, κριτικές, μεταφράσεις και άρθρα της δημοσιεύονται σε διάφορα έντυπα, ηλεκτρονικά περιοδικά, ιστολόγια, ενώ συμπεριλήφθηκαν και σε συλλογικές εκδόσεις. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ρουμάνικα και τα ισπανικά, ενώ το βιβλίο της «Εποχή μου είναι η ποίηση» κυκλοφορεί στη Γαλλία σε μετάφραση Μισέλ Βόλκοβιτς.

Ανάμεσα στα τελευταία βιβλία της περιλαμβάνεται η μετάφραση «Προσωρινή αιωνιότητα, Μαρκ Στραντ» (εκδόσεις Βακχικόν 2019) και η συλλογή «Ποιήματα 2009-2017» (εκδόσεις Βακχικόν 2021). Το βιβλίο «Μια απέραντη ματιά», με αφορμή το οποίο μιλήσαμε μαζί της, είναι η όγδοη ποιητική συλλογή της.

---

Κυρία Ξηρογιάννη, αφού σας καλωσορίσω στο Σαλόνι του BookSitting, θα ήθελα να σας ζητήσω να μας πείτε δυο λόγια για τη νέα σας ποιητική συλλογή. Πότε γράφτηκε, με ποια αφορμή και τι αφορά;

Να σας πως και γω πως σας ευχαριστώ θερμά για τούτο το όμορφο κάλεσμα στο υπέροχο BookSitting. Το βιβλίο μου γράφτηκε στο διάστημα 2018-2023, είναι η συνέχεια του πρώτου συγκεντρωτικού μου τόμου Ποιήματα 2009-2017. Είναι στο πλαίσιο της συνέχειας της δημιουργικής μου πνοής, περιέχει τα πιο πρόσφατα ποιήματα, πολλά επηρεασμένα από ή σε διάλογο με το θέατρο και τους θεατρικούς ήρωες/χαρακτήρες (α’ μέρος, με τίτλο Τα θεατρικά), με τους οποίους έχω ασχοληθεί κατά τη διάρκεια της πολύχρονης και ποικιλότροπης ενασχόλησής μου με αυτήν την τέχνη. Το τελευταίο μέρος του βιβλίου με τίτλο Η κοιλιά απότελεί έναν μικρό, αυτοτελή δραματικό μονόλογο.

Τι συμβολίζει ο τίτλος Μια απέραντη ματιά;

Μια απέραντη ματιά. Είναι η διάθεσή μου για τον κόσμο. Είναι το βλέμμα μου για την ποίηση. Είναι το ζητούμενο αναφορικά πάντα και με τη δημιουργικότητα στη ζωή μου. Είναι επίσης ο τίτλος του νέου μου βιβλίου (υπότιτλος: Ποιήματα 2018-2023), που προέκυψε από τον τίτλο ενός ποιήματος που υπάρχει στη δεύτερη ενότητα. Να πω πως η συνεχής και αδιάλειπτη αγάπη για τον συνάνθρωπο συνιστά στη δική μου συνείδηση μια απέραντη ματιά. Μόνο η αγάπη- που είναι η απάντηση για όλα -μπορεί ίσως να σώσει τον κόσμο. Παραθέτω το ομότιτλο της συλλογής ποίημα που είχε δημοσιευθεί στο Φράκταλ σε μια μορφή κάπως διαφορετική.

Η καρδιά σου έχει δοκιμαστεί
Αέναη αγρύπνια
σου έχει επιβληθεί
Στις μητέρες του κόσμου όλου
άφθαρτα μηνύματα περνάς.
Για τα χαμένα τους παιδιά
μοιρολόγια τραγουδάς.

Αιώνια μητέρα είσαι συ,
κόκκινο άνθος η δική σου η καρδιά.
Ατενίζεις τον πόνο των ανθρώπων σιωπηλά
κι είν΄η αγάπη σου
μια απέραντη ματιά.

Παρατηρεί κανείς στα ποιήματα της νέας σας συλλογής μια έντονη θεατρικότητα. Ακόμα και τα τρία μέρη του βιβλίου σας, φέρνουν στον νου τις τρεις πράξεις ενός θεατρικού έργου. Είναι κάτι που έχει επιλέξει συνειδητά ή κάτι που έρχεται ασυνείδητα ως απόρροια των σπουδών σας γύρω από το θέατρο;

Συνειδητά. Αλλά το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Ακριβώς γιατί οι πολύχρονες θεατρικές σπουδές μου, αλλά και η ποικιλότροπη ενασχόλησή μου με το θέατρο με έχουν επηρεάσει και μου αρέσει να παντρεύω τις τέχνες με τις οποίες ασχολούμαι, το θέατρο και την ποίηση. Αλλωστε αυτό είχα κάνει και το 2017 όταν εξέδωσα την θεματική μου ποιητική ανθολογία με τίτλο Το θέατρο στην ποίηση, που κυκλοφορεί από τις εκδώσεις momentum. Αυτός ο διακειμενικός ποιητικός διάλογος με ήρωες από θεατρικά κείμενα ήταν συγγραφική πρόθεση. Και νομίζω, και απ’ ό,τι μου λένε ήδη και οι αναγνώστες, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Ποιον ποιητή ή ποια ποιήτρια ξεχωρίζετε; Ποιοι/ποιες σας έχουν εμπνεύσει και εξακολουθούν να σας εμπνέουν;

Αγαπώ πολλούς ποιητές. Ας αναφέρω πρώτα τον Μπέκετ, τον Πίντερ και τον Μπρέχτ που είναι επίσης και θεατρικοί συγγραφείς. Καβάφης: αξεπέραστος. Και πάντα εμπνέει! Μάρκ Στραντ, Χέρμπερτ, Γουόλκοτ, Μάγια Αγγέλου, Ρουκ, την οποία είχα και τη μεγάλη τύχη να συναναστραφώ! Έχω γράψει από το 2009 ως σήμερα κριτικά κείμενα για διάφορους ποιητές και ποιήτριες. Ενδεικτικά αναφέρω. Από Έλληνες ποιητές νομίζω πως τα πιο πολλά κείμενα τα έχω γράψει, τις πιο πολλές δημοσιεύσεις τις έχω κάνει για τα βιβλία του Χάρη Βλαβιανού, προσέχοντας ιδιαίτερα τις μεταφράσεις του. Ένας ποιητής του οποίου η πένα μου αρέσει πολύ και τον ξεχωρίζω είναι ο Θανάσης Χατζόπουλος.

Υπάρχουν ποιητές που παρότι έγραφαν ή γράφουν όμορφα ποιήματα είναι απογοητευτικοί ως προσωπικότητες, ως χαρακτήρες. Δεν είναι αντιφατικό αυτό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η τέχνη, η ποίηση εν προκειμένω, εκφράζει τη ματιά του καλλιτέχνη απέναντι στον κόσμο;

Ναι είναι. Το έχω σκεφτεί και γω αυτό που με ρωτάτε. Απλά δεν ξέρω αν πρέπει κανείς να το υπολογίζει έτσι. Μου έχει τύχει να γνωρίσω ποιητές που όντως γράφουν ωραία, αλλά οι ίδιοι ως άνθρωποι δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον ή είναι κακότροποι ή χίλια δύο. Ή γενικά πάντως μου έχουν κάνει αρνητική εντύπωση ως προσωπικότητες. Αλλά μου έχει συμβεί και το αντίθετο, ξέρετε. Έχω συναναστραφεί λιγότερο καλούς ποιητές που είναι υπέροχοι άνθρωποι και αξιολάτρευτες προσωπικότητες. Κάποιοι λένε ότι πρέπει να τα διαχωρίζουμε, τον άνθρωπο δηλαδή από το έργο του. Μάλλον έτσι θα ‘ναι. Απλά κάποιες φορές που έτυχε να συμβεί αυτό που περιγράφετε, να το πω όπως θα το έλεγαν και οι μαθητές μου, ξενέρωσα.

«Το ποίημα καταργεί τον χρόνο» γράφετε στο Το ποίημα και ο χρόνος. Τι είναι για σας ποίηση, τι είναι χρόνος και με ποιον τρόπο ένα ποίημα καταργεί τον χρόνο;

Ποίηση για μένα είναι πολλά πράγματα, ένα σύνολο πραγμάτων. Ένας και μοναδικός ορισμός εξάλλου νομίζω θα αδικούσε την τέχνη της ποιήσεως. Ποίηση είναι γκρέμισμα πρωτίστως και μετά χτίσιμο φωτός, είχα γράψει κάπου παλαιότερα. Σε κάποια άλλη συνέντευξη είχα πει πως ποίηση είναι η επεξεργασία των αρχικών ερεθισμάτων. Και εξακολουθώ να το πιστεύω. Η αληθινή ποίηση έχει τέτοια δύναμη που μπορεί να σε βάζει -έστω και για λίγο, και για μια μόνο στιγμή σε ένα άχρονο παρόν ή στην ίδια την αιωνιότητα.

Εκτός από ποίηση, έχετε κάνει και μεταφράσεις ποιητικών, κυρίως, κειμένων, αν δεν κάνω λάθος. Ποιο από αυτά ξεχωρίζετε και γιατί;

Έχω μεταφράσει μεμονωμένα ποιήματα από δεκάδες ποιητές: Kάρολ Αν Ντάφυ, Χάρολντ Πίντερ, Ντέρεκ Ουόλκοτ, Πατ Μόρα, Μάγια Αγγέλου, Ρέυμον Κάρβερ, Μπίλ Κολινς, Γουέντι Κόουπ, Τσέσλαφ Μίλος, Λάγκστον Χιουζ, Τεντ Χιουζ και πολλούς πολλούς άλλους. Κυρίως συνεργαζόμενη με διάφορα έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Έχω μεταφράσει σύγχρονους νέους Άγγλους, Λιθουανούς, Αζέρους, Κροάτες και Μαυροβούνιους ποιητές. Το δικό μου μεταφραστικό στοίχημα όμως που κερδήθηκε νομίζω ήταν ο Μάρκ Στραντ. Ο πολυβραβευμένος ποιητής από τον Καναδά που είχα την τύχη εγώ να συστήσω στο ελληνικό κοινό με μια Ανθολογία με ποιήματά του που επέλεξα, επιμελήθηκα φιλολογικά και, φυσικά, μετέφρασα η ίδια. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν και έχει τον τίτλο Προσωρινή αιωνιότητα.

Πόσο δύσκολο είναι να μεταφράσει κανείς ποίηση; Πρέπει να είναι ποιητής και ο ίδιος ο μεταφραστής, κατά τη γνώμη σας, για να μεταφράσει ένα ποίημα;

Ναι, θεωρώ πως πρέπει. Δεν θέλω ποτέ να είμαι απόλυτη, αλλά από την έμπειρία μου και την έρευνα που έχω κάνει, εκεί καταλήγω. Βασικά έχω φίλους επαγγελματίες μεταφραστές που αδυνατούν να μεταφράσουν ποίηση. Είναι λεπτό νομίζω το ζήτημα αυτό.

Ετοιμάζετε κάτι νέο;

Όλο και κατι ετοιμάζω! Αλλά δεν θα το αποκαλύψω ακόμα.

Σας ευχαριστώ θερμά!
Και γω!