Friedrich Schiller | Στη χαρά (μτφρ. Αντώνης Κερασνούδης)

Στη χαρά

Χαρά, των θεών εσύ η πύρινη ομορφιά,
των Ηλυσίων η κορασίδα,
μαγεμένοι απ’ τη δική σου τη φωτιά,
στο ιερό σου μπαίνουμε, ω Ουρανίδα!

Η μαγεία σου πάλι θα μονοιάσει,
όσα το παρόν χώρισε αυστηρά,
η ομόνοια των ανθρώπων θα ακμάσει,
όπου τ’ άγγιγμά σου ξεπροβάλλει τρυφερά.

Έθνη, αγκαλιαστείτε αυτοστιγμεί!
Στον κόσμο χαρίζω ετούτο το φιλί!
Αδέλφια – στων άστρων τη σκηνή,
Πατέρας στοργικός θαρρώ πως κατοικεί.

Σ’ όποιον τύχη έλαχε μεγάλη,
του ανθρώπου τη φιλία να βιώσει,
όποιος γυναικεία κέρδισε αγκάλη,
τη χαρά του μαζί μας ας ενώσει!

Ναι – ας έρθει όποιος φυλά μία ψυχή,
που στη γη επάνω δική του θεωρεί!
Και όποιος δεν το κατάφερε στιγμή,
κλαμένος απ’ την ομήγυρη να βγει!

Όποιος στη συντροφιά αυτή θρονιάζει,
της συμπόνοιας να γίνει πρεσβευτής!
Και αυτή των αστεριών ο οδηγητής,
εκεί όπου ο Άγνωστος εξουσιάζει.

Τα όντα μεθούν λοιπόν από χαρά,
στα πληθωρικά της φύσης στήθη,
όλα του κόσμου τα καλά, κακά,
ακολουθούν τα ρόδινά της ίχνη.

Φιλιά μάς χάρισε αυτή και αμπελουργία
κι έναν φίλο ως τον θάνατο πιστό,
στο σκουλήκι εδόθη η λαγνεία
και τα Χερουβείμ εμπρός εις τον Θεό.

Αλήθεια, προσκυνάτε Έθνη εσείς;
Κόσμε, νιώθεις τον Δημιουργόν;
Στων άστρων τη σκηνή αναζήτα Αυτόν
κι είναι σίγουρο, θα Τον ευρείς!

Η χαρά, o παντοδύναμος μοχλός,
στη φύση μέσα την αιώνια.
Με χαρά, χαρά, κινείται κάθε τροχός,
στον χρόνο που κυλά παγκόσμια.

Ανθοί από σπόρους ξεπηδούν
κι ήλιοι από την οικουμένη,
με τη χαρά σφαίρες παντού κυλούν,
που αστρονόμου μάτι δεν προσμένει.

Χαρούμενοι, σαν ήλιοι απελευθερωμένοι,
μες στου ουρανού τη λαμπρή σκηνή,
αδέρφια, οι τροχιές σας να γενούν μία πυγμή,
χαρούμενοι, σαν ήρωες στεφανωμένοι.

Μέσα απ’ τον πύρινο καθρέφτη αληθείας,
στον ερευνητή εκείνη πάντα μειδιά,
την τροχιά οδηγεί της καρτερίας,
στης αρετής την απόκρημνη πλαγιά.

Στης πίστης τα ηλιόφωτα βουνά,
τη σημαία της θα δεις να κυματίζει
και μέσα από μνήματα φθαρτά,
σε χορωδία αγγέλων αυτή θα ξεχωρίζει.

Έθνη, δείξτε θαρραλέα υπομονή!
Καρτερία για έναν κόσμο πιο καλό!
Πάνω απ’ τον έναστρο ουρανό,
σε μας θα ΄ρθει Θεού ανταμοιβή.

Μάταιο μαζί τους ν’ αναμετρηθείς,
μα είν’ ωραίο τους Θεούς να ομοιάσεις,
πικραμένε και φτωχέ και εσύ μπορείς,
με τους καλότυχους έλα να γιορτάσεις.

Ας λησμονηθεί η εκδίκηση και οργή
και ο θανάσιμος εχθρός ας ξεχαστεί,
κανένα δάκρυ του να μην εμφανιστεί,
από τύψη καμιά να μη βασανιστεί.

Ας σβηστούν λοιπόν τα πεπραγμένα!
Μονοιασμένος ο κόσμος να γενεί!
Αδέρφια, πάνω απ’ την ουράνια σκηνή,
κρίνει Αυτός τα ανθρώπινα, τα κεκριμμένα.

Αναβλύζει απ’ τα κύπελλα η χαρά
και το αίμα χρυσώνεται απ΄ το σταφύλι,
η αγριότητα απ’ την ευγένεια μεθά
κι η λιγοψυχία απ’ των ηρώων τα χείλη.

Αδέρφια, απ’ τις θέσεις τώρα εγερθείτε,
στου γεμάτου ποτηριού το ζύγωμα,
με οίνου αφρό τον ουρανό ραντίστε,
ωσάν πνεύματος αγαθού το αφιέρωμα!

Γι’ αυτό, που των αστεριών η δίνη υμνεί,
γι’ αυτό, που το κάθε Σεραφείμ δοξολογεί,
για το αγαθό το Πνεύμα ποτήρι ας υψωθεί,
ως των άστρων τη σκηνή που Εκείνο κατοικεί.

Με θάρρος θαυμαστό στις κακουχίες,
τον θρήνο ενός αθώου καθείς παρηγορεί,
στις αιώνιες λοιπόν ορκοδοσίες,
η αλήθεια φίλων και εχθρών επικρατεί.

Με περηφάνια ανδρεία, ενώπιον στη βασιλεία –
Αδέρφια, αν πνοή και βιός ποτέ χαθεί –
στους δαφνοστεφανωμένους να δοθεί αξία,
και του ψέματος ο νεοσσός να τιμωρηθεί.

Σφραγίστε την ομήγυρη την ιερή
και ορκιστείτε στο χρυσό κρασί:
πίστη αιώνια στην ορκοδοσία αυτή,
ορκιστείτε το στον Ουράνιο κριτή!

(Μετάφραση: Αντώνης Κερασνούδης)

---

An die Freude

Freude, schöner Götterfunken,
Tochter aus Elisium,
Wir betreten feuertrunken,
Himmlische, dein Heiligthum.

Deine Zauber binden wieder,
Was die Mode streng getheilt,
Alle Menschen werden Brüder,
Wo dein sanfter Flügel weilt.

Seit umschlungen Millionen!
Diesen Kuß der ganzen Welt!
Brüder – überm Sternenzelt
Muß ein lieber Vater wohnen.

Wem der große Wurf gelungen,
Eines Freundes Freund zu seyn,
Wer ein holdes Weib errungen,
Mische seinen Jubel ein!

Ja – wer auch nur eine Seele
Sein nennt auf dem Erdenrund!
Und wer’s nie gekonnt, der stehle
Weinend sich aus diesem Bund!

Was den großen Ring bewohnet,
Huldige der Sympathie!
Zu den Sternen leitet sie,
Wo der Unbekannte thronet.

Freude trinken alle Wesen
An den Brüsten der Natur,
Alle Guten, alle Bösen
Folgen ihrer Rosenspur.

Küsse gab sie uns und Reben,
Einen Freund, geprüft im Tod,
Wollust ward dem Wurm gegeben,
Und der Cherub steht vor Gott.

Ihr stürzt nieder, Millionen?
Ahndest du den Schöpfer, Welt?
Such ihn überm Sternenzelt,
Ueber Sternen muß er wohnen.

Freude heißt die starke Feder
In der ewigen Natur.
Freude, Freude treibt die Räder
In der großen Weltenuhr.

Blumen lockt sie aus den Keimen,
Sonnen aus dem Firmament,
Sphären rollt sie in den Räumen,
Die des Sehers Rohr nicht kennt.

Froh, wie seine Sonnen fliegen
Durch des Himmels prächt’gen Plan,
Laufet Brüder eure Bahn,
Freudig wie ein Held zum siegen.

Aus der Wahrheit Feuerspiegel
Lächelt sie den Forscher an.
Zu der Tugend steilem Hügel
Leitet sie des Dulders Bahn.

Auf des Glaubens Sonnenberge
Sieht man ihre Fahnen wehn,
Durch den Riß gesprengter Särge
Sie im Chor der Engel stehn.

Duldet muthig Millionen!
Duldet für die bess’re Welt!
Droben überm Sternenzelt
Wird ein großer Gott belohnen.

Göttern kann man nicht vergelten,
Schön ist’s ihnen gleich zu seyn.
Gram und Armuth soll sich melden,
Mit den Frohen sich erfreun.

Groll und Rache sey vergessen,
Unserm Todfeind sey verziehn.
Keine Thräne soll ihn pressen,
Keine Reue nage ihn.

Unser Schuldbuch sey vernichtet!
Ausgesöhnt die ganze Welt!
Brüder – überm Sternenzelt
Richtet Gott – wie wir gerichtet.

Freude sprudelt in Pokalen,
In der Traube gold’nem Blut
Trinken Sanftmuth Kannibalen,
Die Verzweiflung Heldenmuth –

Brüder fliegt von euren Sitzen,
Wenn der volle Römer kreist,
Laßt den Schaum zum Himmel spritzen:
Dieses Glas dem guten Geist!

Den der Sterne Wirbel loben,
Den des Seraphs Hymne preist,
Dieses Glas dem guten Geist
Ueberm Sternenzelt dort oben!

Festen Muth in schwerem Leiden,
Hülfe, wo die Unschuld weint,
Ewigkeit geschwor’nen Eiden,
Wahrheit gegen Freund und Feind,

Männerstolz vor Königsthronen, –
Brüder, gält es Gut und Blut –
Dem Verdienste seine Kronen,
Untergang der Lügenbrut.

Schließt den heil’gen Zirkel dichter,
Schwört bei diesem gold’nen Wein;
Dem Gelübde treu zu seyn,
Schwört es bei dem Sternenrichter!

---

Σημείωμα του μεταφραστή

Εάν ποτέ στο μέλλον έρθει σε επαφή μαζί μας ένα εξωγήινο πλάσμα, είναι πολύ πιθανό ότι το πρώτο ερώτημα που αυτό θα θέσει να αντηχεί κάπως έτσι: «τι ακριβώς πρεσβεύει ο ανθρώπινος πολιτισμός;»

Θα ήταν τότε προτιμότερο αντί μίας αμήχανης και παρατεταμένης σιωπής ή μίας οιασδήποτε φιλοσοφικής – υπαρξιακής απάντησης, απλά να απαγγείλει κανείς τον λυρικό ύμνο Στη χαρά του Friedrich Schiller.

Σε μία κεντροευρωπαϊκή χώρα όπου η χαρά και το φως δεν θεωρούνται δεδομένα, αλλά κατακτώνται εκ νέου και καθημερινά, ο Schiller έπλασε μέσα από τον σκοτεινό θάλαμο της ιδεαλιστικής του ποίησης ένα φως απαράμιλλης εντάσεως, οι αχτίδες του οποίου πέφτουν ακόμη και σήμερα επάνω στην ύπαρξή μας. Στη λυρική αυτή κορυφή η ιδεαλιστική φαντασίωση συγκρούεται με τη διαχρονικά σκληρή πραγματικότητα, η ειμαρμένη με την ανάγκη, το Αγαθό με το Ωραίο, το Ηθικό με το Αισθητικό, η ολότητα του ανθρώπου με την ενότητα του κόσμου. Καθώς δε βυθίζεται κανείς στον τροχαϊκό σιλλερικό τετράστιχο, μοιάζει να χάνεται κάθε αίσθηση του χρόνου. Η συνεχής εναλλαγή πλεχτής και σταυρωτής ρίμας, ενικού και πληθυντικού αριθμού, Μέρους και Όλου δημιουργεί εντός, αλλά και πέριξ ημών, μία πρωτόγνωρη υπαρξιακή περιδίνηση.

Ο λυρικός ύμνος «Στη χαρά» δεν είναι απλά η υπαρξιακή κραυγή που πυράκτωσε το βαρήκοο ους του ώριμου Ludwig van Beethoven, είναι η βραχεία στιγμή σιωπής που έπεται της τελευταίας νότας της 9ης συμφωνίας του και ομοιάζει με τη μακαριότητα του Παραδείσου.

(ΥΓ: 200 ακριβώς χρόνια μετά την πρώτη εκτέλεση της 9ης συμφωνίας στις 7 Μαϊου του 1824 στο θέατρο Kärtnertor της Βιέννης, οι σιλλερικές λέξεις έρχονται να φυτεύσουν ξανά τον ανθό της “Ελευθερίας”, της μόνης συνώνυμης της “Χαράς”, εντός μας. Εκείνη μόνο ξέρει πότε και υπό ποιές ακριβώς συνθήκες θα ανθίσει…)

Μελωδική παραπομπή 9ης συμφωνίας

---