Tο BookSitting διάβασε το βιβλίο «Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα» του Amor Towles και γράφει την άποψή του.
Από την Αλεξία Καλογεροπούλου*
alexia.kalogeropoulou@gmail.com
Info: Amor Towles, Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα, εκδόσεις Διόπτρα, 2018.
Εξακόσιες εξήντα δύο σελίδες. Αυτός είναι ο όγκος του βιβλίου Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα, του δεύτερου μυθιστορήματος του Αμερικανού συγγραφέα Amor Towles που κατόρθωσε να παραμείνει για περισσότερες από 44 εβδομάδες στη λίστα των ευπώλητων βιβλίων των New York Times και το οποίο συγκαταλέχθηκε στη λίστα των καλύτερων βιβλίων του 2016, χρονιά που εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στη χώρα μας κυκλοφόρησε το 2018 από τις εκδόσεις Διόπτρα, σε μετάφραση της Ρηγούλας Γεωργιάδου. Ένα μυθιστόρημα που δικαιολογεί απολύτως τον όγκο του, καθότι περιγράφει τριάντα χρόνια ζωής του κόμη Αλεξάντρ Ίλιτς Ροστόφ, ο οποίος, τον Ιούνιο του 1922, αναγκάστηκε από το νέο καθεστώς να ζήσει τον υπόλοιπο βίο του σε κατ’ οίκον περιορισμό στο εμβληματικό ξενοδοχείο Μετροπόλ, στη Μόσχα. Αυτή ήταν η τιμωρία που η Έκτακτη Επιτροπή του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων αποφάσισε ότι ταιριάζει σε έναν αριστοκράτη που τόλμησε να γράψει ποίηση.
Παρά τον περιορισμό του, ο κόμης Ροστόφ δεν σταματά να αναζητά τρόπους όχι απλώς να επιβιώσει αλλά να κάνει τη ζωή του πιο απολαυστική, να ζήσει όσο μπορεί καλύτερα, όσο το δυνατόν πιο ανεκτά και πιο κοντά στον τρόπο ζωής που συνήθιζε να ζει πριν τον εγκλεισμό του: γυμνάζεται καθημερινά, διαβάζει, απολαμβάνει το γεύμα, το ποτό του και τη συζήτηση με άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο ενδιαφέροντες συνομιλητές.
Οι ευγενικοί του τρόποι δεν τον εγκαταλείπουν ακόμα και όταν η ζωή του γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Είναι ένα τρανό παράδειγμα ανθρώπου που δεν το βάζει κάτω και αντί να εγκαταλειφθεί στη δίνη των γεγονότων που τον οδηγούν στην κατιούσα, αναλαμβάνει τον έλεγχο της ζωής του, προσαρμόζεται όσο μπορεί, διατηρεί τη διαύγειά του και κατορθώνει να ανθίζει για τριάντα ολόκληρα χρόνια μέσα σε συνθήκες αντίξοες.
Με εκλεπτυσμένο χιούμορ και φιλοσοφική διάθεση ο Towles καυτηριάζει ανθρώπους και συμπεριφορές. Παρότι αφηγείται μια φανταστική ιστορία, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του πληροφορείται κανείς σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν τη ρωσική και παγκόσμια ιστορία: την άνοδο του Στάλιν, τη Μεγάλη Εκκαθάριση, την κατάρρευση του μετώπου το καλοκαίρι του ’41 και την απαρχή του Ψυχρού Πολέμου. Διαβάζοντας όσα συμβαίνουν στη ζωή του έγκλειστου κόμη στον περιορισμένο χώρο του Μετροπόλ, ο αναγνώστης ζει, κατά κάποιον τρόπο, τις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές αλλαγές που έφερε στη Ρωσία το νέο καθεστώς και όσα ακολούθησαν μετά από την άνοδο στην εξουσία, κατά βάση, στερημένων ανθρώπων που γρήγορα θέλησαν να απολαύσουν κι αυτοί την «καλή ζωή», την οποία μέχρι πρότινος καταριούνταν και αποστρέφονταν. Όπως σημειώνει άλλωστε ο Towles: «(…) η χλιδή είναι ακαταμάχητη δύναμη και πανούργα» (σ. 92).
Αν και ο Amor Towles γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βοστόνη, και, όπως έχει ο ίδιος πει σε συνέντευξή του στην Κέλλη Κρητικού, στην Athens Voice, δεν γνωρίζει τόσο καλά τη Ρωσία, κατορθώνει να γράψει σαν Ρώσος: σαν ένας από τους Ρώσους λογοτέχνες, τους οποίους, κατά δήλωσή του, ερωτεύτηκε από πολύ νωρίς και από τους οποίους εμπνεύστηκε.
Οι εικόνες που πλάθει είναι ολοζώντανες. Παρέα με τον κόμη Ροστόφ, ο αναγνώστης μοιράζεται νοερά ό,τι απέμεινε από την πολυτελή ζωή, ό,τι θυμίζει άλλους χρόνους κι άλλες εποχές: αγγίζει τα καλοραμμένα ρούχα και τα πολυτελή υφάσματα, ακούει τον ήχο από το τσούγκρισμα των ακριβών σερβίτσιων, οσφραίνεται τα μαγευτικά αρώματα των σπάνιων κρασιών και γεύεται την πανδαισία των καλομαγειρεμένων πιάτων του ευφυούς σεφ Εμίλ Ζουκόσφκι. Μοιράζεται όμως και τις δυσκολίες, τις στενοχώριες, την, ενίοτε, απόγνωση του κόμη αλλά και τη δύναμή του να παραμείνει στα πόδια του.
Συνήθισα τόσο πολύ να διαβάζω τη γεμάτη εκπλήξεις, ανατροπές και έντονα συναισθήματα καθημερινότητα του κόμη, που, όταν το βιβλίο έφτασε στο τέλος του, ένιωσα μια περίεργη στενοχώρια, σαν να έπρεπε να αποχωριστώ έναν σπάνιο και καλό φίλο.
BookSitting 