18 Νοεμβρίου 2025
[Βιντσέντζο Λατρόνικο, Η Τελειότητα, μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδόσεις Loggia, 2025]
Της Τζίνας Καρβουνάκη
Η «Τελειότητα» του Ιταλού συγγραφέα Βιντσέντζο Λατρόνικο είναι ένα μυθιστόρημα που έχει ήδη προκαλέσει αίσθηση διεθνώς και πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά (Απρίλιος 2025) από τις εκδόσεις Loggia, σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση. Η ελληνική έκδοση έφτασε την κατάλληλη στιγμή, καθώς το βιβλίο είχε μόλις συμπεριληφθεί στη βραχεία λίστα για το Διεθνές Βραβείο Booker 2025. Πρόκειται για το τέταρτο μυθιστόρημα του 41χρονου Λατρόνικο – και το πρώτο που μεταφράζεται στα ελληνικά – ένα έργο που ήδη κυκλοφορεί και ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει σε 29 χώρες, σηματοδοτώντας την ευρύτερη διεθνή αναγνώριση του συγγραφέα.
Περιεχόμενο και θεματικές του βιβλίου
Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκονται η Άννα και ο Τομ, ένα νεαρό ζευγάρι ψηφιακών νομάδων που ζει το όνειρό του στο σύγχρονο Βερολίνο. Η καθημερινότητά τους μοιάζει ιδανική: κατοικούν σε ένα φωτεινό διαμέρισμα γεμάτο φυτά και ντιζάιν αντικείμενα, απολαμβάνουν εκλεκτό φαγητό, συμμετέχουν σε προοδευτικές πολιτικές συζητήσεις, δοκιμάζουν σεξουαλικές ελευθερίες και δεν χάνουν κανένα πάρτι – εν ολίγοις ενσαρκώνουν το lifestyle μιας ολόκληρης γενιάς «που ζει και ανασαίνει μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα». Ωστόσο, πίσω από αυτά τα φιλτραρισμένα στιγμιότυπα “ινσταγκραμικής” τελειότητας, η ζωή των δύο ηρώων αποδεικνύεται σταδιακά μονότονη. Το φαινομενικά τέλειο περιβάλλον αρχίζει να μοιάζει με «χρυσό κλουβί» καθώς οι ισορροπίες τους αποδεικνύονται εύθραυστες. Οι φίλοι και συνοδοιπόροι τους σιγά σιγά εγκαταλείπουν το Βερολίνο, επιστρέφουν στις πατρίδες τους, κάνουν παιδιά, ωριμάζουν – ενόσω η Άννα και ο Τομ μένουν πίσω, παγιδευμένοι σε μια ρουτίνα όπου ο ιδεαλισμός και ο ακτιβισμός τους περιορίζονται σε επιφανειακές πράξεις (π.χ. να μποϊκοτάρουν το Uber ή να μην τρώνε τόνο). Αντιμέτωποι με ένα αυξανόμενο υπαρξιακό κενό, οι δυο τους αναζητούν όλο και πιο ριζοσπαστικά βήματα προς την «αυθεντικότητα» και έναν σκοπό ζωής που διαρκώς τους ξεγλιστρά.
Δεν πρόκειται για μυθιστόρημα έντονης πλοκής ή δραματικών ανατροπών· αντίθετα, ο Λατρόνικο συνθέτει ένα στοχαστικό πορτρέτο μιας γενιάς μέσα από τις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινότητας. Σε λιγότερες από 150 σελίδες, προσφέρει ουσιαστικά την ακτινογραφία μιας γενιάς που αναζητά εναγωνίως νόημα στη ζωή της μέσα από την τελειότητα της εικόνας. Η αφήγηση ξεκινάει περιγράφοντας με χειρουργική ακρίβεια ένα διαμέρισμα «ινσταγκραμικής τελειότητας», γεμάτο design αντικείμενα και φυτά, το οποίο υπόσχεται στους ήρωες την τέλεια ζωή. Πολύ σύντομα όμως αυτή η τελειότητα αρχίζει να αποδομείται: το τέλειο σπίτι γεμίζει σκόνη και στοίβες από άπλυτα πιάτα, οι λαμπερές επιφάνειες θαμπώνουν, τα φυτά μαραζώνουν – καμιά πραγματική κατοικία δεν μπορεί να διατηρηθεί αψεγάδιαστη όταν κατοικείται. Με ανάλογο τρόπο, σταδιακά θολώνει και η τέλεια εικόνα της ζωής των ηρώων: η λαμπερή κοινωνική τους ζωή αποδεικνύεται επιφανειακή, οι φιλίες τους εύθραυστες και προσωρινές, δομημένες γύρω από events και κοινά hashtags, χωρίς πραγματικό βάθος ή αίσθηση κοινότητας.
Ύφος και αφηγηματική δομή
Το ύφος του βιβλίου είναι κοφτερό και εστιασμένο, με μια ιδιότυπη μίξη κοινωνιολογικής ψυχρότητας και ήρεμης υπαρξιακής ειρωνείας. Ο Λατρόνικο δεν καταγγέλλει τους χαρακτήρες του· τους παρατηρεί με λεπτότητα και ενσυναίσθηση, αναδεικνύοντας το κενό πίσω από την επιφανειακή τελειότητα χωρίς ίχνος ηθικολογίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι επέλεξε μια ευρηματική αφηγηματική δομή: το μυθιστόρημα διαιρείται σε τέσσερα μέρη, καθένα τιτλοφορημένο με έναν γραμματικό χρόνο – Ενεστώτας, Παρατατικός, Αόριστος, Μέλλοντας. Αυτή η πειραματική δομή δεν είναι απλώς επίδειξη τεχνικής, αλλά υπηρετεί το νόημα: λειτουργεί σαν ένας μηχανισμός που διαλύει την ψευδαίσθηση της γραμμικής εξέλιξης και υπογραμμίζει τη στασιμότητα των ηρώων. Κάθε χρονική ενότητα φωτίζει μια διαφορετική διάσταση της αντίληψής τους, καθώς προσπαθούν να «εξηγήσουν» τον εαυτό τους μέσα από την ανάμνηση του παρελθόντος, την εμπειρία του παρόντος, τη δύναμη της συνήθειας ή την προσμονή του μέλλοντος – και τελικά αποτυγχάνουν σε όλες αυτές τις απόπειρες νοηματοδότησης.
Η ειρωνεία του ίδιου του τίτλου συνοψίζει το κεντρικό μήνυμα: η «τελειότητα» εδώ δεν είναι ένα ιδεώδες προς κατάκτηση, αλλά μια νέα μορφή αλλοτρίωσης. Οι ήρωες επιδιώκουν όχι απλώς να ζήσουν καλά, αλλά να ερμηνεύσουν τη ζωή τους σαν μια επιμελώς επιμελημένη performance ποιότητας. Η επιφανειακή αισθητικοποίηση της καθημερινότητας – μέσω του design, των εκλεκτικών πολιτιστικών εμπειριών, των σωστών διατροφικών επιλογών – αντί να φέρει πληρότητα, οδηγεί σε ένα νέο είδος κενού. «Ήθελαν να ζήσουν όμορφα… Και να μην το δείχνουν. Γιατί το να φαίνεται, θα ήταν απόδειξη αποτυχίας», γράφει εύστοχα ο συγγραφέας, υπογραμμίζοντας την αντίφαση της εποχής του Instagram: ζούμε για να επιτελέσουμε την τέλεια εκδοχή του εαυτού μας, κι έτσι το συναίσθημα εκτοπίζεται από την επίφαση και η αυθεντική εμπειρία θυσιάζεται στον βωμό της δημόσιας εικόνας.
Η ελληνική έκδοση και ο συγγραφέας
Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον Απρίλιο του 2025, από τον δυναμικό ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο Loggia. Η μετάφραση της Δήμητρας Δότση έχει αποσπάσει τα εύσημα, καθώς θεωρείται ότι «δίνει τη δυνατότητα στο κείμενο να αναπνεύσει» και αποδίδει με ακρίβεια το ιδιαίτερο ύφος του Λατρόνικο. (Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική έκδοση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Centro per il Libro e la Lettura του ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού, γεγονός που συνηγορεί στην ποιότητα και την αξία του έργου.)
Ο Βιντσέντζο Λατρόνικο γεννήθηκε στη Ρώμη το 1984 και ανήκει σε μια νέα γενιά Ιταλών λογοτεχνών με διεθνή προσανατολισμό. Ο ίδιος έζησε για χρόνια στο Βερολίνο – εμπειρία που αναμφίβολα τροφοδότησε τη θεματολογία της «Τελειότητας» – και σήμερα μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Βερολίνου και Μιλάνου. Πέρα από συγγραφέας, είναι μεταφραστής και δοκιμιογράφος: έχει μεταφράσει στα ιταλικά έργα σημαντικών αγγλόφωνων συγγραφέων (Τζορτζ Όργουελ, Όσκαρ Ουάιλντ, Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, Χανίφ Κιουρέισι μεταξύ άλλων) και αρθρογραφεί σε μέσα όπως η Corriere della Sera και το περιοδικό Internazionale. Μέχρι σήμερα έχει γράψει τέσσερα μυθιστορήματα, όμως η «Τελειότητα» είναι αυτό που του άνοιξε τον δρόμο προς ένα ευρύτερο διεθνές κοινό – όντας το πρώτο έργο του που μεταφράστηκε σε τόσες γλώσσες και απέσπασε διακρίσεις εκτός Ιταλίας.
Υποδοχή και κριτικές
Η υποδοχή του βιβλίου υπήρξε θερμή τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Στη Γαλλία, η Le Monde χαρακτήρισε το μυθιστόρημα «σκληρό και ταυτόχρονα απολαυστικό καθρέφτη, στραμμένο προς όλους εκείνους που ενηλικιώθηκαν μαζί με το Ίντερνετ», ενώ οι Financial Times το παρουσίασαν ως «εμβληματικό πορτρέτο μιας ολόκληρης γενιάς». Με άλλα λόγια, ο διεθνής Τύπος αναγνώρισε στην «Τελειότητα» μια από τις πιο διεισδυτικές λογοτεχνικές αποτυπώσεις της εμπειρίας των millennials στην ψηφιακή εποχή.
Στην Ελλάδα, το βιβλίο έγινε σύντομα αντικείμενο συζήτησης στους λογοτεχνικούς κύκλους και όχι μόνο. Η μεταφράστρια Δήμητρα Δότση – άριστη γνώστρια της ιταλικής λογοτεχνίας – σημείωσε ότι δεν χρειάζεται κανείς να είναι millennial για να νιώσει το έργο· αρκεί να έχει λογαριασμό στα social media, καθώς ο Λατρόνικο «κανείς άλλος δεν έχει καταφέρει να περιγράψει το σύγχρονο υπαρξιακό κενό με τόσο διεισδυτικό και οξυδερκές βλέμμα, χωρίς να σου κουνάει το δάχτυλο» . Σύμφωνα με τη Δότση, είναι σχεδόν αδύνατον να μη δει ο αναγνώστης στην «Τελειότητα» κομμάτια του δικού του εαυτού – του πραγματικού αλλά και του ψηφιακού. Επιπλέον, επισημαίνει πως ο συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα του «με χειρουργική ακρίβεια, χωρίς ηθικολογίες», και το ύφος του είναι «μινιμαλιστικό, σχεδόν απόλυτα ελεγχόμενο», χωρίς ούτε μία περιττή λέξη. Αυτές οι παρατηρήσεις φωτίζουν το γιατί το βιβλίο καταφέρνει να μιλήσει σε τόσο διαφορετικούς αναγνώστες: συνδυάζει την αυστηρή φόρμα με την καθολική θεματολογία της αναζήτησης νοήματος στην ψηφιακή ζωή.
Αρκετοί Έλληνες κριτικοί επίσης εγκωμίασαν το μυθιστόρημα. Ο Μιχάλης Μοδινός, γράφοντας στο περιοδικό Frear, αναφέρει ότι ο Λατρόνικο «με περίτεχνους τρόπους και χωρίς ίχνος ειρωνείας, καταφέρνει να μετουσιώσει τη ζωή του σε μια νουβέλα όπου μοναδικός ήρωας είναι το ίδιο το διαδίκτυο», σκιαγραφώντας «μια υποδόρια σκληρή εικόνα των συνθηκών που οδηγούν στον σύγχρονο κομφορμισμό». Επισημαίνει δε τον έξυπνο τρόπο που ο συγγραφέας «σπάει την αφήγηση σε Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον» παρακολουθώντας τους δύο πρωταγωνιστές «σαν ένα ντρόουν που επιστατεί από ψηλά». Αντίστοιχα, στο Bookpress ο Αντώνης Γουλιανός εστιάζει στην ουσία του ζητήματος: παρά την επίφαση μοναδικότητας που καλλιεργούν οι χρήστες των social media, «η ταυτότητα των προφίλ τους παραμένει πάνω κάτω η ίδια» – γεμάτη με πανομοιότυπες εικόνες από αστραφτερές εμπειρίες, trendy φαγητά, γκαλερί και αστικά τοπία – φαινόμενο που τοποθετεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο «καπιταλιστικής αλλοτρίωσης» της εποχής. Τέλος, ο Γιάννης Δρούγος σε κριτική του στο poiein.gr χαρακτηρίζει την «Τελειότητα» ως «εξαίρετο και καινοτόμο δείγμα γραφής κινηματογραφικού ρυθμού», τονίζοντας ότι ο Λατρόνικο κατορθώνει να αποτυπώσει με μοναδικό τρόπο το πνεύμα της σύγχρονης εποχής.
Βραβεία και διεθνής απήχηση
Η διεθνής πορεία της «Τελειότητας» υπήρξε αξιοσημείωτη. Η αγγλική μετάφραση του βιβλίου, με τίτλο Perfection, κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Fitzcarraldo Editions και απέσπασε ένθερμα σχόλια – μάλιστα χαρακτηρίστηκε «σύντομη, κοφτή κοινωνιολογική σάτιρα για το κενό της σύγχρονης ύπαρξης, καυστική και εξαιρετικά συγκινητική». Το σημαντικότερο επίτευγμα ήταν ότι το έργο αυτό έφτασε στη short-list του Διεθνούς Βραβείου Booker 2025, έναν από τους κορυφαίους θεσμούς για τη μεταφρασμένη λογοτεχνία. Στις 27 Μαΐου 2025, ο Λατρόνικο βρέθηκε στο Λονδίνο, στην τελετή των υποψηφιοτήτων του Booker που έγινε στην Tate Modern, εκπροσωπώντας την Ιταλία και την ιδιαίτερη φωνή της γενιάς του σε αυτό το διεθνές βήμα. Αν και το βραβείο τελικά δόθηκε σε άλλο βιβλίο, η παρουσία της «Τελειότητας» ανάμεσα στους φιναλίστ θεωρήθηκε μεγάλη διάκριση και επιβεβαίωση της παγκόσμιας εμβέλειας του μυθιστορήματος. (Αξίζει να σημειωθεί ότι το ίδιο βιβλίο ήταν επίσης υποψήφιο για άλλα βραβεία, όπως το Εθνικό Βραβείο Μεταφρασμένης Λογοτεχνίας στις ΗΠΑ. ενισχύοντας περαιτέρω το προφίλ του στο παγκόσμιο κοινό.)
Παράλληλα με τα βραβεία, η εμπορική και φεστιβαλική πορεία του βιβλίου δείχνει τη δυναμική του. Ήδη έχουν προγραμματιστεί μεταφράσεις του σε δεκάδες γλώσσες, γεγονός που σημαίνει ότι ο στοχασμός του Λατρόνικο για την ψηφιακή γενιά αγγίζει νεύρο σε διαφορετικές κουλτούρες. Σε διεθνή λογοτεχνικά φεστιβάλ και παρουσιάσεις, το βιβλίο συζητήθηκε ευρέως – από εκδηλώσεις στην Ιταλία έως συζητήσεις σε λέσχες ανάγνωσης στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, στον ελληνικό χώρο η «Τελειότητα» επιλέχθηκε ως ένα από τα βιβλία της χρονιάς σε αρκετές λίστες, ενώ αποτέλεσε θέμα σε εκπομπές (όπως στον ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9.84) αναδεικνύοντας την επίκαιρη θεματολογία του.
Η «Τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο είναι ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει τη δημοσιογραφική οξυδέρκεια με τη λογοτεχνική ευαισθησία, προσφέροντας ένα πορτρέτο της γενιάς του Instagram όπου η αναζήτηση της τέλειας ζωής γίνεται τελικά παγίδα υπαρξιακής μοναξιάς. Με την ελληνική έκδοση να φέρνει το βιβλίο κοντά στο εγχώριο αναγνωστικό κοινό, μπορούμε να πούμε ότι η «Τελειότητα» βρήκε ήδη τη θέση της και στη δική μας λογοτεχνική σκηνή – ως ένα έργο που προσφέρει τροφή για σκέψη γύρω από το πώς ζούμε, πώς παρουσιαζόμαστε και τι τελικά θεωρούμε «τέλειο» στην εποχή μας.
Το ενδιαφέρον γύρω από το βιβλίο ενισχύεται από το γεγονός ότι επιλέχθηκε από την αναγνωστική λέσχη του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών για τη συνάντηση του Νοεμβρίου. Η επιλογή αυτή λειτουργεί ως μια ακόμη ένδειξη της πολιτιστικής απήχησης του μυθιστορήματος, το οποίο συνεχίζει να προκαλεί συζητήσεις όχι μόνον στο διεθνές λογοτεχνικό γίγνεσθαι αλλά και στο ελληνικό.
Newsletter
BookSitting | βιβλία, τέχνες, ιδέες
BookSitting 