«Anna & Margot» της Κωνσταντίνας Ράικου: Ένα ενύπνιο θανάτου

Ο Λέανδρος Πολενάκης γράφει για την παράσταση «Anna & Margot» της Κωνσταντίνας Ράικου, στο Θέατρο ΒΑΦΕΙΟ –Λάκης Καραλής.

Του Λέανδρου Πολενάκη

Εγκαινιάζω σήμερα τη συνεργασία μου με τον καλό ιστότοπο BοοkSitting, παράλληλα με τη στήλη μου κριτικής θέατρου της «Αυγής της Κυριακής».  Υπάρχει υπερπληθώρα παραστάσεων και αυτή τη χρονιά, με συνέπεια η εβδομαδιαία στήλη της «Αυγής της Κυριακής» να μην αρκεί για την κάλυψη όσο το δυνατόν περισσότερων. Ευχαριστώ το BοοkSitting για τη συνδρομή του. – Λ.Π.

Στο Θέατρο ΒΑΦΕΙΟ-Λάκης Καραλής, παρακολουθήσαμε την παράσταση του έργου της Κωνσταντίνας Ράικου, «Anna & Margot», σε σκηνοθεσία του Γιώργου Δρίβα. Πρόκειται για ένα μεγάλο μονόπρακτο σε δύο εικόνες, που είναι εμπνευσμένο από το διάσημο «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», το οποίο διασώθηκε σχεδόν θαυματουργά στη σοφίτα όπου κρύβονταν οικογενειακώς οι δύο αδελφές, στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας -μέχρι να τις εντοπίσουν τα SS μετά από κάποια προδοσία, να συλληφθούν και να μεταφερθούν αρχικά στο ναζιστικό στρατόπεδο Μπέργκεν – Μπέλσεν και κατόπιν στο Άουσβιτς, όπου βρήκαν τραγικό τέλος. Η σκηνική δράση αρχίζει όταν η Άννα και η Μάργκοτ έχουν ήδη πεθάνει. Έχουν περάσει μόλις δύο μήνες, όπως μας πληροφορεί το έργο. Ακούμε και βλέπουμε τους ίσκιους τους να κινούνται σε έναν ονειρικό χώρο, ανάμεσα στην ύπαρξη και στην ανυπαρξία, σαν μέσα σε ενύπνιο θανάτου ή σε καθαρτήριο ψυχών, παίζοντας ένα παιχνίδι ρόλων ανάμεσα σε αντικρυστά κάτοπτρα και αναπολώντας την παλιά τους ζωή. Πάντα εν αναμονή της εξόδου τους στο φως. Από το σημείωμα της συγγραφέως μεταφέρω ένα μικρό απόσπασμα:

«Οι ηρωίδες είναι η αφορμή για τη σύνθεση του θεατρικού κειμένου που φέρνει για ακόμα μία φορά μπροστά στα μάτια των θεατών τα τραγικά γεγονότα του ολοκαυτώματος των Εβραίων. Παίζοντας ένα παιχνίδι ρόλων, οι χαρακτήρες αναβιώνουν ξανά και ξανά τις αναμνήσεις της επίγειας ζωής τους και συλλογίζονται. Μας παρουσιάζουν τόσο τις προσωπικές τους ιστορίες όσο και τις ιστορίες ανθρώπων που σημάδεψαν την πορεία τους. Τα ονόματά τους δεν αναφέρονται συχνά κατά τη διάρκεια των δράσεων για να κρατηθεί το έργο στα πλαίσια της μυθοπλασίας και να διατηρήσει τον οικουμενικό του χαρακτήρα, καθώς τα κορίτσια αυτά θα μπορούσαν να είναι οποιαδήποτε κορίτσια…»

Σωστά. Σήμερα μάλιστα, που βλέπουμε το τέρας του ναζισμού να σηκώνει ξανά το επικίνδυνο, απεχθές κεφάλι του για να αιματοκυλήσει άλλη μια φορά την ανθρωπότητα, αυτό το άχρονο έργο γίνεται δραματικά επίκαιρο. Για να μας θυμίζει ότι χρειάζεται συνεχής εγρήγορση και αγώνας διαρκής από όλους μας, για να μην ξαναξυπνήσει ο μαύρος εφιάλτης. Ας μη διατηρούμε αυταπάτες και ας θυμόμαστε πάντα τον προφητικό τίτλο του βιβλίου του Πρίμο Λέβι: «Αν αυτό είναι ο άνθρωπος!».

Η σκηνοθεσία του Γιώργου Δρίβα (κίνηση Χριστίνας Βασιλοπούλου), διαβάζει σωστά και αποδίδει το έργο κάθετα, διατρέχοντας τις διαδοχικές διαστρωματώσεις του, το ασπαίρον, ζωντανό ιστορικό κομμάτι και το «γράφημα» των παλλόμενων ψυχών του. Ψύχραιμα αλλά όχι ψυχρά, αποφεύγοντας την εύκολη συγκινησιακή φόρτιση, με τρόπο μπρεχτικό, έτσι ώστε ο θεατής να μπορεί να μετέχει στα δρώμενα με ίσα μέρη συναισθήματος και κρίσης. Με μία μόνο λέξη, παρηγορητικά.

Η διδασκαλία και απόδοση των ρόλων είναι του βάθους, οι δύο ηθοποιοί, Κωνσταντίνα Ράικου και Φιλία Κανελλοπούλου, με άριστη μεταξύ τους χημεία, παίζουν άρτια, χαράζοντας κυριολεκτικά με το σώμα τους την επίπονη άσκηση των διαδοχικών μεταμορφώσεων στο «άλλο» τους. 

Τα σκηνικά και τα κοστούμια (σχεδιασμός και κατασκευή της Μέλπως Κασαπίδου) είναι απλά και λειτουργικά, η ωραία μουσική του Salvatore Bezzi υποστηρίζει τον λόγο και γίνεται αυτοδίκαια μέρος του έργου και της παράστασης. Οι φωτισμοί από τον Γιώργο Δρίβα και τον Σάββα Σουρμελίδη λειτουργούν άριστα.

---