Συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου
Η Ηρώ Σκάρου κατάγεται από την Ικαρία. Μεγάλωσε στη Σύρο και στην Αθήνα. Με σπουδές στη φιλοσοφία και μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων, εργάστηκε κυρίως στην εκπαίδευση και στο μάρκετινγκ. Σήμερα διδάσκει και γράφει για να μαθαίνει. Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το νέο της βιβλίο «Τροία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
Διαβάζοντας το γήινο, σημερινό, ειλικρινές βιβλίο σας, κ. Σκάρου, είχα την αίσθηση ότι τελικά οι πιο κοφτερές λεπίδες ακονίζονται μέσα στην αγία ελληνική οικογένεια. Τι λέτε;
Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες… Σήμερα περισσότερο από ποτέ. Φταίει η κρίση αξιών; Πιθανότατα, καθώς οι αλλαγές είναι ραγδαίες και τα ιδανικά του παρελθόντος απομυθοποιούνται. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εποχής είναι η ρευστότητα κι αυτό αποδιοργανώνει τον άνθρωπο και τις σχέσεις. Το έχειν και το φαίνεσθαι υπερτερούν του είναι. Γονείς αδυνατούν να βρουν ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την οικογενειακή ζωή. Παιδιά μεγαλώνουν στον αυτόματο πιλότο. Η συναισθηματική υποστήριξη είναι ανεπαρκής. Η επικοινωνία απουσιάζει. Τα μέλη της οικογένειας αποφεύγουν να συζητήσουν τα προβλήματα που ανακύπτουν ή ακόμη αποφεύγουν να αποδεχθούν ότι υπάρχουν. Κι αν κάποτε καταλάβουν ποια είναι τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουν κι αρχίσουν να συζητούν για ευθύνες και λύσεις, τότε είναι που εμφανίζονται οι λεπίδες.
Τροία ο τίτλος της ιστορίας σας. «Πιασιάρικος», πράγματι, που ξεγελάει – αφορά ένα σκυλάκι. Πώς προέκυψε όμως;
Για το «πιασιάρικος» δεν ξέρω, θεωρώ όμως πως, όταν το δει κανείς στο πλαίσιο του εικαστικού του εξωφύλλου, δεν ξεγελάει. Και μπορεί πράγματι να υπάρχει στην ιστορία μια σκυλίτσα με αυτό το όνομα, η Τροία, όμως σημαίνει πολλά περισσότερα. Πρόκειται για μια λέξη συνυφασμένη με έναν πόλεμο, αποτέλεσμα προσβολών και διενέξεων. Έναν πόλεμο με τακτικές επιδρομές, εκεχειρίες και πονηρά τεχνάσματα. Η οικογένεια για την οποία γράφω βρίσκεται κι αυτή σε μια εμπόλεμη κατάσταση με τακτικές συρράξεις και περιόδους ανακωχής. Κι υπάρχει ακόμη ένα εύρημα αντίστοιχο του δούρειου ίππου, με το οποίο αποκαλύπτονται κάποια στιγμή οι σκελετοί στην ντουλάπα.
«Δεν υπάρχει πιο θανάσιμη παγίδα από αυτή που στήνουμε στον εαυτό μας», σκέφτηκε η ηρωίδα σας, η Νικόλ. Πόσο σοφό;
Η ατάκα που χρησιμοποιεί ο Τόλης –σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης- σ’ ένα σεμινάριο για τις διαπροσωπικές σχέσεις, ανήκει στον Φίλιπ Μάρλοου (χαρακτήρα του Ρέιμοντ Τσάντλερ) και απαντά στο βιβλίο Ο μεγάλος αποχαιρετισμός. Ο Τόλης αναφερόταν σε όσους επιμένουν να διεκδικούν μια σχέση που το έτερον ήμισυ δεν προτίθεται να την προσφέρει όπως εκείνοι επιθυμούν. Πέρα από αυτό το πλαίσιο όμως η φράση έχει πολλές ερμηνείες. Μια απ’ αυτές είναι ότι ο άνθρωπος μπορεί εύκολα να γίνει ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του, όταν ο εσωτερικός του κριτής είναι ιδιαίτερα αυστηρός. Όταν επικεντρώνεται στα ολισθήματα και τις ατέλειες και υποβαθμίζει τα επιτεύγματά του. Όταν εγκλωβίζεται σε έναν κύκλο αρνητικών σκέψεων, συναισθημάτων και, τελικά, κακών αποφάσεων. Όταν ενδιαφέρεται υπερβολικά για τη γνώμη των άλλων. Όταν αμφισβητεί συνεχώς τον εαυτό του. Όταν δεν κάνει αυτό που τον ευχαριστεί, αυτό που πιστεύει, αυτό που τον ικανοποιεί.
«Πώς γίνεται όλη μας η ζωή να περιστρέφεται γύρω από σχέσεις; Και γιατί πρέπει η ευτυχία μας να εξαρτάται από άλλους;» γράφετε κάπου.
Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό και πολιτικό ον. Οι άλλοι αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελισσόμαστε. Και η ευτυχία εξαρτάται πράγματι από τη σύνδεσή μας με τους άλλους ανθρώπους, αλλά όχι μόνο απ’ αυτήν. Ένας άνθρωπος είναι ευτυχισμένος όταν ασχολείται με δραστηριότητες που έχουν νόημα, όταν αισθάνεται πως ό,τι κάνει αξίζει τον κόπο. Κι ακόμη, όταν έχει αρμονική σχέση με το περιβάλλον γύρω του και κυρίως με τον εαυτό του.
«Θα είχε παντρευτεί αν μπορούσε να δει τον εαυτό της δεκαπέντε χρόνια μετά; Θα το είχαν κάνει οι φίλες της, οι γειτόνισσές της; Να συγκρούονται με τις πεθερές τους, τις κουνιάδες τους, τις δασκάλες των παιδιών τους;» Νομίζω πως όχι, εσείς;
Έχω συζητήσει με πολλές γυναίκες, κυρίως μέσης ηλικίας, που αντιμετωπίζουν ανεπίλυτα προβλήματα και προστριβές μέσα στον γάμο τους. Αρκετές απ’ αυτές ξεκίνησαν τις σχέσεις τους με ευνοϊκές προοπτικές και δεν είχαν τη δυνατότητα να προβλέψουν τις δυσάρεστες εξελίξεις. Υπάρχουν όμως κι εκείνες, που παρότι διέκριναν εξ αρχής προειδοποιητικά σημάδια επέλεξαν να τα αγνοήσουν έχοντας την πεποίθηση πως μπορούσαν να αλλάξουν τους άλλους και να πετύχουν μια καλή συμβίωση παρά τις αντίξοες συνθήκες. Οι περισσότερες (και από τις δύο κατηγορίες) δεν χωρίζουν, κυρίως για πρακτικούς και κοινωνικούς λόγους αλλά και γιατί η προοπτική ενός χωρισμού φαντάζει πιο επώδυνη από την παραμονή μέσα σε μια αποτυχημένη σχέση. Επομένως, θεωρώ, πως υπάρχει μια μερίδα γυναικών που στον βωμό της εικόνας που τους έχει – ασυνείδητα ίσως – επιβληθεί, θα επιχειρούσαν ή/και θα επαναλάμβαναν το ίδιο προβληματικό μοτίβο. Η ηρωίδα μου, όχι.
Στην ιστορία σας πρωταγωνιστεί ένα νησί. Είναι η Ικαρία, ο τόπος σας ή η Σύρος, όπου μεγαλώσατε; Και ανεξάρτητα από αυτό, ποιο από τα δυο μέρη έχετε περισσότερο στην καρδιά σας;
Στη Σύρο πέρασα τα πιο ξέγνοιαστα παιδικά μου χρόνια. Στην Ικαρία, τόπο καταγωγής, όλα μου σχεδόν τα καλοκαίρια. Όσο έγραφα την Τροία, μου έρχονταν εικόνες και από τους δύο αυτούς τόπους. Η αυτοσχέδια σκηνή που είχαμε στήσει με τον αδελφό μου στον κήπο του σπιτιού στην Ερμούπολη. Ο τρούλος της εκκλησίας του Αγίου Κηρύκου και η παραλία στο Ιερό. Το γλυκό υποβρύχιο που με κερνούσε ο παππούς Στέλιος σ’ ένα ζαχαροπλαστείο της πλατείας Μιαούλη και τα Μπυράλ που πίναμε στα καφενεία του Ευδήλου. Εικόνες που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μεταφέρθηκαν στις σελίδες του βιβλίου. Έχω στην καρδιά μου και τα δύο αυτά νησιά. Η Ικαρία καταλαμβάνει λίγο μεγαλύτερο χώρο, δικαιωματικά και λόγω έκτασης.
Έχετε ασχοληθεί με το μάρκετινγκ και την εκπαίδευση. Πώς συνάδουν αυτοί οι δύο τομείς;
Η διδασκαλία ήταν μία από τις πρώτες μου ενασχολήσεις καθώς, από νεαρή ηλικία και για αρκετά χρόνια, εργάστηκα ως καθηγήτρια Αγγλικών σε φροντιστήριο ξένων γλωσσών. Μεταπτυχιακό στο μάρκετινγκ έκανα πολύ αργότερα, ενόσω εργαζόμουν σε διαφημιστική εταιρεία από την πλευρά του δημιουργικού και θέλησα να εξερευνήσω και αυτήν του πελάτη. Παρότι έμεινα στον χώρο των πολυεθνικών για πολλά χρόνια, μη βρίσκοντας τον βαθμό ικανοποίησης που επιθυμούσα, ακολούθησα άλλα μονοπάτια. Θεωρώ όμως ότι και οι δύο αυτοί τομείς βοήθησαν πολύ στην εξέλιξή μου. Το μάρκετινγκ για να αποσαφηνίσω και να προβάλω τις αξίες μου, καθώς και για να χτίσω αμοιβαία εποικοδομητικές σχέσεις. Η διδασκαλία για να γίνω καλύτερη ακροάτρια και να αποκτήσω περισσότερη ευαισθησία σε διαφορετικές ανάγκες. Κι ακόμη, η εμπειρία και από τις δύο αυτές δραστηριότητες συνέβαλαν στην ικανότητά μου να επικεντρώνομαι στη λύση και όχι στο πρόβλημα.
Πότε όμως αποφασίσατε να γράψετε, να εκτεθείτε;
Ήμουν μαθήτρια ακόμα του δημοτικού, στη Σύρο, όταν βυθίστηκα στο μυθιστόρημα του Μάρκ Τουέιν Οι περιπέτειες του Τομ Σόγιερ και αποφάσισα ότι ήθελα να βιώσω τη μαγεία της λογοτεχνίας από την πλευρά του δημιουργού. Έκανα τότε τις αντίστοιχες παιδικές μου απόπειρες που μοιράστηκα με συγγενείς και φίλους. Αργότερα, στα εφηβικά μου χρόνια, η συγγραφή ανέκυψε ως προσπάθεια κατανόησης καταστάσεων και εμπειριών. Δημιουργούσα ιστορίες όπου οι ήρωες, μέσω της δράσης τους, μου επέτρεπαν να βλέπω τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και μου αποκάλυπταν εναλλακτικές διαδρομές. Ενήλικη πια, συνάντησα τον άνθρωπο που μου έδωσε ουσιαστικά την ώθηση να μοιραστώ όσα έγραφα με περισσότερους αναγνώστες. Τον συγγραφέα Χρήστο Αγγελάκο, που, δυστυχώς, δεν βρίσκεται πια σ’ αυτή τη ζωή, τον νιώθω όμως πάντα κοντά μου.
Και πόσα στοιχεία δικά σας έχει η πρωταγωνίστριά σας, η Ελένη;
Σε όλους τους χαρακτήρες υπάρχουν ψήγματα δικών μου εμπειριών και χαρακτηριστικών. Σίγουρα περισσότερο στην κεντρική μου ηρωίδα, την Ελένη, στην οποία όμως έχω αποδώσει και γνωρίσματα εντελώς αντίθετα από τα δικά μου, καθώς με ενδιέφερε να εξερευνήσω τις περιοριστικές πεποιθήσεις μιας σύγχρονης γυναίκας και τους τρόπους να απαλλαγεί από αυτές.
«Τα δεσμά του γάμου είναι τόσο βαριά, που χρειάζονται δύο για να τα κουβαλήσουν. Συχνά και τρεις». Θα ασπάζεστε, βέβαια, τη σοφή ρήση του Αλέξανδρου Δουμά υιού;
Η μονογαμία στο ζωικό βασίλειο είναι σπάνια, ειδικά στα θηλαστικά. Στα περισσότερα ζώα συναντούμε μια «κοινωνική μονογαμία», όπου μια σχέση σχηματίζεται για μικρό χρονικό διάστημα με σκοπό την αναπαραγωγή. Αφότου ο στόχος επιτευχθεί, το ζεύγος χωρίζει. Διαφέρουν οι άνθρωποι ως προς αυτό; Συνήθως ζουν ως ζευγάρια αλλά η συμβίωση δεν είναι μόνιμη και συχνά υπάρχει σεξ εκτός σχέσης. Λέγεται ότι ένας άντρας είναι πιο πιθανό να απιστήσει όταν η σύζυγός του αρνείται συχνά τη συνεύρεση, καθώς μεταφράζει αυτή την απόρριψη σε αίσθημα «μη αγάπης» κι επομένως ανασφάλειας. Λέγεται ακόμη ότι μια γυναίκα θα απατήσει τον σύζυγό της όταν αισθάνεται ότι δεν εκτιμάται και πως συνήθως η εξωσυζυγική σχέση είναι ένας τρόπος να τερματίσει τον γάμο της. Σε κάθε περίπτωση, η σεξουαλική ικανοποίηση σίγουρα αποτελεί κίνητρο τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άντρες. Ομοίως, η πλήξη μέσα στη συζυγική σχέση μπορεί να οδηγήσει, τόσο τους μεν όσο και τις δε, να απιστήσουν. Κι υπάρχουν πολλοί ακόμη πιθανοί λόγοι για τη μοιχεία, μια που και ο ίδιος ο γάμος είναι περίπλοκη υπόθεση. Αλλά, αν υπάρχει ευθύτητα στην επικοινωνία, έκφραση των αναγκών, συγχώρεση και το ζευγάρι δεσμευτεί να εργάζεται καθημερινά για τη σχέση του, τότε ενδεχομένως να μπορέσει να την προστατεύσει.
Το κλασικό σας πρόγραμμα, μια κανονική εβδομάδα, σε τι συνίσταται;
Τα τελευταία χρόνια, μετά την απόφασή μου να αφήσω τον χώρο των επιχειρήσεων, ασχολούμαι κυρίως με τη συγγραφή, τη μετάφραση και τη διδασκαλία. Είμαι καθηγήτρια αγγλικών αλλά και δασκάλα γιόγκα και η καθημερινή αλληλεπίδραση με τους μαθητές, μου προσφέρει ανεκτίμητες εμπειρίες. Μέσα στην εβδομάδα μοιράζω όσο χρόνο έχω μεταξύ μαθημάτων, στις μεταφράσεις και τα δικά μου συγγραφικά έργα κι ακόμη αγιογραφώ, δραστηριότητα που μου προσφέρει ψυχική ανάταση και γαλήνη. Τα Σάββατα, συμμετέχω μαζί με τον συγγραφέα Άρη Σφακιανάκη στη διδασκαλία ενός σεμιναρίου δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής στην Ανοιχτή Τέχνη, στο Σύνταγμα. Οι Κυριακές είναι αφιερωμένες στην οικογένεια.
Γιορτές προ των πυλών. Σας συγκινούν ή σας θλίβουν λιγάκι;
Η χριστουγεννιάτικη περίοδος είναι, αναμφίβολα, η πιο λαμπερή του χρόνου και για πολλούς ανθρώπους οι γιορτινές μέρες αποτελούν πηγή χαράς και αποφόρτισης από τα άγχη της καθημερινότητας. Υπάρχει όμως και κόσμος που βιώνει αρνητικά συναισθήματα, όπως τη θλίψη που αναφέρατε, κι ακόμη αυξημένο στρες και απογοήτευση. Πιστεύω ότι ένας σημαντικός παράγοντας που δημιουργεί συναισθηματική πίεση στις γιορτές είναι οι υψηλές προσδοκίες. Προσωπικά, βρίσκω ευχαρίστηση στις μικρές απολαύσεις και στιγμές που μπορώ να βιώσω κοντά στους αγαπημένους μου. Δεν αναλώνομαι στην προσπάθεια να περάσω «ιδανικά», απλώς ζω τη στιγμή νιώθοντας ευγνωμοσύνη για ό,τι έχω.
Γράφετε για να μαθαίνετε, λέτε στο μικρό βιογραφικό σας. Πιο συγκεκριμένα;
Γράφω για όσα θέματα με απασχολούν, κυρίως κοινωνικά. Όταν αποτυπώνω στο χαρτί τις δράσεις, τα λόγια και τις σκέψεις των ηρώων μου ουσιαστικά επιτρέπω στον εαυτό μου να δει τις καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται από τη δική τους οπτική. Έτσι συμπάσχω, κατανοώ κι εξελίσσομαι.
Την Τροία σας αφιερώνετε σε εσάς; Στη γενιά σας, σε όσους κοιτούν προς την ίδια φορά;
Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στις φίλες μου και σε όλες τις γυναίκες που βρίσκουν τη δύναμη ν’ αλλάξουν ό,τι δεν τους αρμόζει.
Κλείνοντας, ετοιμάζετε κάτι καινούριο;
Μια ιστορία ειπωμένη αυτή τη φορά από την πλευρά ενός άντρα και αφορά την ψυχική υγεία.
Newsletter
Συμπληρώστε το email σας για να λαμβάνετε ενημερώσεις.
BookSitting 