Συνέντευξη στην Αλεξία Καλογεροπούλου
alexia.kalogeropoulou@gmail.com
Κεντρική φωτογραφία: @Μηνάς Τσιτσής
Ο Νικόλας Ανδρουλάκης είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης και δραματουργός, γνωστός για την καινοτόμο προσέγγισή του στο σύγχρονο θέατρο. Αποφοίτησε το 2012 από τη Δραματική Σχολή Αθηνών Γιώργος Θεοδοσιάδης. Στην καλλιτεχνική του πορεία έχει συνεργαστεί με σημαντικούς δημιουργούς και έχει παρουσιάσει έργα που εξερευνούν τις κοινωνικές και πολιτικές πτυχές της σύγχρονης ζωής.
Μιλήσαμε μαζί του με αφορμή τον Ηλίθιο, μια παράσταση βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Ντοστογιέφκσι, το οποίο ο Νικόλας Ανδρουλάκης σκηνοθετεί και ερμηνεύει ως μια ζωντανή θεατρική εμπειρία, όπου ο πρίγκιπας Μίσκιν δεν είναι μια μακρινή φιγούρα του 19ου αιώνα, αλλά ένας σημερινός άνθρωπος, που αγωνίζεται να παραμείνει αθώος, λογικός και γεμάτος αγάπη μέσα σε έναν κόσμο κυνικό.
Ποιος είναι ο Ηλίθιος της παράστασης; Είναι ένας σύγχρονος Πρίγκιπας Μίσκιν ή κάτι τελείως νέο; Πώς τον συναντήσατε μέσα σας;
Ο Ηλίθιος είμαι εγώ. Στα 37 μου. Που πιστεύω ειλικρινά ότι όλοι είμαστε και μπορούμε να είμαστε αγαπημένα αδέρφια. Επτά δισεκατομμύρια αγαπημένα αδέρφια. Και όλοι οι σπουδαίοι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο πλανήτης έχει για όλους μας αρκετά αγαθά, αν βρούμε το μεράκι και την πίστη, να ξεπεράσουμε τις εξουσίες, τις αλητείες και τις αδικίες. Και να μη θεωρούμε μαγκιά εμείς να ζούμε εις βάρος των άλλων. Ή να μην το απωθούμε αυτό ως πραγματικότητα. Μπορούμε όλοι να συνυπάρχουμε πέρα από χώρες, γλώσσες, έθιμα και παραδόσεις, Και -ναι- πες με ηλίθιο αλλά όντως ήμουν, είμαι και θα είμαι διατεθειμένος να θυσιάσω ευκολίες και να αναλάβω ευθύνες, κοινωνικά, πολιτικά, βαθιά προσωπικά. Το λέω και στο έργο αυτό στη σκηνή κάθε βράδυ, το λέω και στη ζωή μου έξω από τη σκηνή: όλοι οι άνθρωποι -ανά δύο- θα μπορούσαμε να ζήσουμε αρμονικά ως οι μοναδικοί δύο επιζήσαντες σε μία γαλάζια λίμνη -ακόμη και αυτοί που μας μαθαίνουν για εχθρούς ή που τυχαίνει να τους βιώνουμε έτσι -και με αυτούς, σαν άφοβα μωρά, θα μπορούσαμε να μάθουμε να ζούμε αγαπημένοι. Το μίσος είναι επίκτητο. Απόστημα αγάπης αδικοχαμένης. Η κληρονομούμενη πληροφόρηση το μετατρέπει σε εκπληρωμένη προφητεία. Γεννιόμαστε για να χορεύουμε και να παλεύουμε παιχνιδιάρικα, αγαπημένοι, σαν όμορφη οικογένεια. Κι όλοι μπορούμε να είμαστε οικογένεια. Ναι, Ηλίθιος, το ξέρω. Χωρίς εισαγωγικά. Κύριο όνομα. Θες να γίνουμε Ηλίθιοι μαζί;
Γιατί τώρα; Πιστεύετε πως ο κόσμος σήμερα χρειάζεται περισσότερο έναν τέτοιο ήρωα απ’ ό,τι σε άλλες εποχές;
Μία ιστορία λέμε οι καλλιτέχνες όλη μας τη ζωή, άμεσα, έμμεσα, πλεκτά, συγγραφικά, ερμηνευτικά, ζωγραφικά, μουσικά, όπως θες. Ο Ηλίθιος είναι για εμένα μία πράξη κυριολεξίας, μες στην ανοησία και τη σοφία που μπορεί αυτό να φέρει ανάκατα μαζί. Το προσωπικό μου βίωμα δεν έχει κάτι το ασύλληπτο, κάτι το αφάνταστο, είναι όμως το δικό μου βίωμα, είναι η δική μου ζωή. Όπως η δική σου είναι η δική σου. Κι αυτό είναι φύσει ανεπανάληπτο. Και δε χρειάζεται να είναι στο top 10 των πιο ενδιαφερουσών ζωών, δεν χρειάζεται να καταφέρουμε τους top 3 τρόπους για να ζεις, να πάμε στα 20 πιο φοβερά μέρη, να δούμε τις 100 καλύτερες παραστάσεις, να κάνουμε τατουάζ τα 1.000 φοβερά γνωμικά. Δε χρειάζεται δηλαδή να κυνηγούμε σε αέναες λούπες αυτό που τάχα είναι το πιο πιο πιο. Η δομή είναι το κλειδί, η αντίληψη, η χαρτογράφηση του χρόνου, του χώρου, της γνώσης, της αγάπης, έτσι όπως ταξιδεύουμε μέσα τους κάθε στιγμή. Άρα ο Ηλίθιος είναι η πράξη της εμβάθυνσης στο βίωμα, στο συναίσθημα, στις μνήμες, στους συμβολισμούς, μέσα απ’ το δικό μου μπορείς να ψάξεις με ακρίβεια το δικό σου, μέσα από το δικό σου μπορώ να βρω με ακρίβεια το δικό μου. Και να μην έχουμε ανάγκη πια να ζούμε στον συγκριτικό βαθμό, στην ανοησία της καπιταλιστικής ανταγωνιστικής πατριαρχικής ματαιότητας.
Μιλάτε για μια «αέναη θεατρική πραγματικότητα». Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό στη σκηνική πράξη; Πού συναντιέται η πραγματική ζωή με το θέατρο εδώ;
Οι παραστάσεις μας συντελούνται όπως συντελείται επί στιγμής η αέναη παράσταση της ζωής καθαυτής. Από την πρώτη ματιά μας στον καθρέφτη το πρωί ως να χαθούμε στην ποίηση του ασυνείδητου στον επόμενο νυχτερινό μας ύπνο. Έτσι άλλωστε γεννήθηκε η ανάγκη της θεατρικής πράξης στον άνθρωπο. Να λέμε ιστορίες, να τις παίζουμε, να τις ερμηνεύουμε -τι ωραία λέξη, act και interpret μαζί, σε συνεχή σύνδεση. Αυτό είμαστε, κεραίες εκπομπής κι αγκαλιές πρόσληψης, βίωσης -εισπνοή, άρση, εκπνοή -σώμα, σκέψη, συναίσθημα, σκέψη, σώμα, σκέψη, συναίσθημα, σκέψη, σώμα -σχήμα άπειρο, όπως όλα μας. Αυτή τη χαρτογράφηση εξελίσσουμε, τον ρόλο ως θέση της συνείδησης στο αέναο παρόν (σκέψη), τον χαρακτήρα, ως σωματική εκροή που προσλαμβάνει από εμάς το περιβάλλον (σώμα) και τον εαυτό, ως άθροισμα του συνεχώς μεταβαλλόμενου συναισθήματος. Άρα το τρίπτυχο ρόλος-χαρακτήρας-εαυτός δημιουργεί τον ζωντανό τρεισδιάστατο ήρωα. Στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ του μύθου και της δικής μας πραγματικότητας. Με θεμελιώδη δραματουργική αρχή ότι η παράσταση συντελείται κάθε στιγμή, από τον πρώτο καφέ, ως τα βάθη του χρόνου. Άλλοτε στο επίκεντρο της προσοχής κι άλλοτε στα ήσυχα βάθη της συνείδησης. Όπως συμβαίνει με κάθε μας παράσταση, από μωρά μέχρι γερόντια. Έτσι, ο αισθητικός, ο ηθικός και ο δυναμικός άξονας της αγάπης και της ευθύνης μας για κάθε έργο τεντώνουν, σε μια άσκηση χειραφέτησης από τον δογματισμό και τη γενικότητα. Στα περισσότερα έργα μας έχουμε κωδικές λέξεις-κλειδιά, εισόδου, παύσης κι εξόδου από τη συνθήκη. Στον Ηλίθιο δεν χρειάζεται ούτε αυτό.
Συνδυάζετε ψυχόδραμα, θέατρο ντοκουμέντο, αυτοσχεδιασμό. Πώς δουλέψατε με αυτά τα εργαλεία στη δημιουργία του έργου;
Η σπουδή των ηρώων γίνεται με συνειδητή εξερεύνηση της έννοιας της εντελέχειας, φιλοσοφικά και λειτουργικά. Από την πρώτη πρόβα, τον πρώτο καφέ, όλα είναι επί στιγμής η παρούσα παράσταση. Ανάλαφρα αλλά και κοπιαστικά. Με ενδιάμεσους ήρωες τους συνεχώς σμιλευόμενους δικούς μας ειδικούς χαρακτήρες στη συνθήκη. Κι έτσι πάμε προς το τέλος και την αρχή μαζί. Όπως λειτουργεί ένας πελώριος όγκος πάγου ή ένας βράχος για έναν γλύπτη. Αν θα κολλήσει πάνω μια μπανάνα με ταινία ή αν θα σκαλίζει για δέκα χρόνια είναι μια προσωπική αισθητική-ηθική-δυναμική άσκηση. Κι αφού στις παραστατικές τέχνες είμαστε εμείς και ο γλύπτης και ο βράχος, έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργούμε από έξω προς τα μέσα κι από μέσα προς τα έξω, μια κοινή πραγματικότητα, για τον ήρωα και τον θεατή. Και να ταξιδέψουμε, χειραφετημένα πια, στο σύμπαν του συγγραφέα-εμπνευστή μας. Η προσωπική μου ανάγκη είναι να πραγματώνουμε τον πυρήνα του έργου με μια πρωτόγνωρη συγκινητική διαδρομή. Και το έργο το γεννούν στην πράξη οι ήρωες από την αρχή. Κάθε μέρα, κάθε στιγμή. Σε κάθε ειδική είσοδο στη δραματική συνθήκη. Αυτή η ερμηνευτική οδός είναι για εμένα και τους πιο κοντινούς μου συνοδοιπόρους μια συνολική καλλιτεχνική στάση ζωής. Με σαφείς πολιτικές και υπαρξιακές ρίζες και απολήξεις. Η ασκητική να γινόμαστε έργα τέχνης ολόκληρα. Όλοι, όλες, όλα. Σε ενεστώτα αέναο.
Ο Ηλίθιος εμφανίζεται ως ένας «συνοδοιπόρος» του κοινού. Πώς διαμορφώνεται η σχέση σας με τους θεατές κάθε βράδυ;
Κάθε βράδυ στη σκηνή ο Ηλίθιος δίνω τον αριθμό του κινητού μου τηλεφώνου σε όλους τους θεατές και τους καλώ να γίνουμε φίλοι, αλληλέγγυοι προβληματολόγοι, έτσι που το λέγαμε παιδιά, στα εύκολα και στα δύσκολα. Μήνες μετά λαμβάνω αιφνίδια μηνύματα ευγνωμοσύνης ή ερωτήματα για μικρά και μεγάλα ζητήματα. Και πάνω στη σκηνή, δεν θα ξεχάσω στην Θεσσαλονίκη μάνα που παρακάλεσε να βάλει στο έργο την 11χρονη κόρη της και κατέληξαν κι οι δύο μαζί πρωταγωνίστριες στη σκηνή. Ή έναν υπερήλικα θεατή έμεινε ως το τέλος τέλος, στο encore, με φώτα αναμμένα, όταν κάνουμε στον απόηχο κουβέντα με τους πιο νεαρούς. Δεν θα ξεχάσω στην Πάτρα μια κυρία να σηκώνει το χέρι της στα πέντε λεπτά της performance και να λέει «ώπα, δεν είναι αυτό το βιβλίο του Ντοστογιέφσκι». Και να έχω έγνοια να μη φύγει απ’ το έργο. Και τελικά όχι απλώς έμεινε, αλλά στο τέλος έβγαλε όρθια έναν δεκάλεπτο εμπνευστικό λόγο, σαν μανιφέστο χειραφέτησης για τα νέα παιδιά. Παιδιά σαν δυο κολλητάρια με ΔΕΠΥ, φοιτητές, που μου είπαν ευχαριστώ επειδή βίωσαν θεραπευτικά την τελετή της παράστασης και δεν έχασαν λεπτό.
Αναφέρετε ότι ο Ηλίθιος ζει και αναπνέει κανονικά εδώ και δύο χρόνια. Πώς φαντάζεστε την εξέλιξή του; Είναι μια περσόνα που θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά την παράσταση;
Ο Ηλίθιος δεν είναι περσόνα. Θα ήταν βέβαια μία ενδιαφέρουσα συζήτηση να εξερευνήσουμε τον ορισμό της έννοιας περσόνα -είτε έχει μελετήσει κάνεις Φερνάντο Πεσσόα είτε όχι. Σε κάθε περίπτωση είναι μία έννοια την οποία εγώ επιλέγω συνειδητά να μην κοινωνώ ούτε να πραγματώνω. Στη μεθοδολογία που εξερευνώ με την ομάδα μου, ο νους, η συνειδησιακή αναφορά κάθε στιγμή είναι το ακριβές παρόν. Το σώμα μας πραγματώνει κάθε στιγμή τον μελλούμενο χαρακτήρα όπως εκρέει στο περιβάλλον. Και κάθε στιγμή μεταβολίζουμε στο παρελθόν συναίσθημα, εαυτό. Με αυτό το τρίπτυχο ζω εντός και εκτός των έργων μου. Σε όλους τους επιμέρους ρόλους της ζωής μου, ως λειτουργικές θέσεις του νου, στόχους, ανάγκες, ευθύνες ομορφιές. Έτσι η πολλαπλότητα των χαρακτήρων μας δεν είναι μία τυχαιότητα αλλά μία συνειδητή άσκηση -έτσι που σμιλεύουμε κάθε στιγμή τα υλικά μας τα μοτίβα μας την αισθητική μας. Έτσι που γράφουμε μαζί εαυτό. Προσωπικό και συλλογικό συναίσθημα. Αυτό συνεχώς εξελίσσεται είναι όμως γερό ριζωμένο σε μανιφέστο. Όποιος έρθει στην παράσταση θα καταλάβει σε τι αναφέρομαι γιατί είναι θεματικό επίκεντρο αυτό. Ένας επόμενος χαρακτήρας που θα αποτελέσει για εμένα πηγή έμπνευσης και μετατόπισης είναι ο Ξένος του Αλμπέρ Καμύ.
Ο Ηλίθιος του Ντοστογιέφσκι θα παρουσιάζεται για δύο ακόμα παραστάσεις, στις 14 και 15 Απριλίου 2025, στην Κεντρική Σκηνή του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης. Δείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες.
Newsletter
BookSitting | Βιβλία, Τέχνες, Ιδέες
BookSitting 