Ο Θεόδωρος Χήρας στο Σαλόνι του BookSitting

Συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου

---

Ο Θεόδωρος Χήρας γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Μετά την αποφοίτησή του από την Ιατρική Σχολή Αθηνών επιλέγει την Ειδικότητα της Νεφρολογίας και εκπαιδεύεται στον Ευαγγελισμό και στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών. Το 2002 μεταβαίνει για μετεκπαίδευση σε Μεταμοσχευτικό Κέντρο στο Χιούστον του Τέξας, αλλά θα επιστρέψει στην Ελλάδα για να ασκήσει την Κλινική Νεφρολογία, αρχικά στο ιδιωτικό Νοσοκομείο Υγεία, και από το 2008 στο Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο Αττικής. Πέρα από τη Διδακτορική του διατριβή και άλλες επιστημονικές μελέτες, έχει επιμεληθεί δύο παραμύθια πάνω στη Δωρεά Οργάνων και ένα Γλωσσάρι Αιμοκάθαρσης. Έχει εκδώσει τα βιβλία: «Της δωρεάς τα μυστήρια» (συλλογή διηγημάτων, 2022) και «Each man kills the thing he loves – Η ετυμηγορία στη στάχτη» (θεατρικό μονόπρακτο, 2023). Το μυθιστόρημα «Ο Μεγάλος Υπερσιβηρικός», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις 24γράμματα και σε κώδικα Μπράιγ (Braille), είναι το τρίτο του βιβλίο. Είναι παντρεμένος με τη χειρουργό Αγγελική Κατωπόδη κι έχουν έναν γιο, τον Χριστόφορο.

---

Κύριε Χήρα, πάντα αναρωτιόμουν πώς συνάδει η ιατρική με τη συγγραφή. Δυο διαφορετικοί κόσμοι, πώς συγκλίνουν;

“Η κυρία με τας καμελίας”

Το προϊόν της συνάντησης και της εφαρμογής όλων των επιστημών και τεχνών είναι η Ιατρική. H άσκηση της Ιατρικής είναι η απόλυτη τέχνη. Όταν ένας ασθενής και ο γιατρός συναντιούνται υπεισέρχεται εγγενώς η ηθική διάσταση της Ιατρικής. Ο γιατρός δεν θεραπεύει μόνο ασθένειες, αλλά έχει να παλέψει με το φαντασιακό του ασθενούς, τις προκαταλήψεις, τους ψυχολογικούς φραγμούς που προκαλεί το άγνωστο και το υποσυνείδητο. Έννοιες όπως υγεία, αρρώστια, διάγνωση και θεραπεία ενσωματώνουν αξιακές κρίσεις και η προσέγγιση είναι μια διαδικασία σύνθετη και αποκρυφιστική, ίσως λογοτεχνική. Ο γιατρός απομυθοποιεί στερεοτυπικές αντιλήψεις για αρρώστιες όπως η φυματίωση, η σύφιλη, το AIDS, ο κορονοϊός. Η άσκηση της ιατρικής επιστήμης επηρεάζεται από ζητήματα κουλτούρας, μυθοποίησης και φαντασιώσεων. Αν λοιπόν, κάποια στιγμή, ο συνειδητοποιημένος και ψαγμένος γιατρός, θελήσει να γράψει, όχι μόνο επιστημονικά άρθρα αλλά καταγραφές για τον ανθρώπινο πόνο, γλιστρά και εισέρχεται ανεπαίσθητα στον μαγικό κόσμο της συγγραφής και της λογοτεχνίας.

Εσείς, σε ποια φάση της ζωής σας αισθανθήκατε ότι θέλετε να γράψετε; Από μικρό παιδί αρχίσατε τη συγγραφή, ίσως, τότε, κατά τη διάρκεια των σπουδών σας στο Χιούστον;

“Παρίσι,Τέξας”

Η παραμονή μου στο Χιούστον ήταν έτσι κι αλλιώς η μέγιστη αναμέτρηση με τα όριά μου. Ήταν εποχές και χρόνια μάχιμα, μαθαίνοντας και ασκώντας την κλινική νεφρολογία και τη μεταμόσχευση νεφρού, όχι χρόνια κατασταλαγμένα με σοφία. Από παιδί όμως, συνήθιζα να παρατηρώ τους ασθενείς μου, τους συνοδούς τους και την αλήθεια που κατέθεταν. Τους κοίταζα κρυφά, ώρα πολλή, για να τους κατανοήσω, να εξηγήσω τα συμπεριφορά τους, τον θυμό, τη χαρά και τον πόνο τους, αλλά και την αληθινή φύση στις διαπροσωπικές σχέσεις τους. Θα έλεγα, επίσης, όσο μπορώ πιο σεμνά, ότι ενέπνεα ασφάλεια στους ασθενείς μου γενικώς και μου ομολογούσαν τα μύχια, μιλούσαν για τα πάντα. Οι χρόνιοι ασθενείς μου των δέκα, είκοσι ή και τριάντα χρόνων είναι οι άνθρωποί μου. Ξεχείλισε η φαρέτρα μου συναισθήματα και εμπειρίες. Κάποια στιγμή, ήγγικεν η ώρα, έλαβα το εναρκτήριο λάκτισμα και άρχισα να συγγράφω.

Αρετή, η ταγμένη στο καθήκον με την υποθηκευμένη ζωή αδελφή, Κασσάνδρα η σύζυγος με την παράξενη ομορφιά, δυο εκ διαμέτρου, διαφορετικές γυναίκες, μια δωρική και μια μάγισσα συνδράμουν τον ευφυή, πλην άτυχο κεντρικό σας ήρωα στο βιβλίο σας Ο Μεγάλος Υπερσιβηρικός, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις 24γράμματα. Είναι σαν τις έχετε ανταμώσει στη πραγματικότητα αυτές τις ηρωίδες; Ίσως την πρώτη την Ελληνίδα;

“Και ο Θεός έπλασε τη γυναίκα”

Αρχετυπικές γυναίκες. Στη ζωή δεν συναντάμε τόσο συγκεντρωμένα τα γνωρίσματα των ηρωίδων του βιβλίου σε ένα μόνο πρόσωπο. Η ενάρετη Αρετή είναι η αφοσιωμένη γυναίκα, που θυσιάζει την ζωή της σε έναν σκοπό. Πάντα πίστευα ότι αυτές οι γυναίκες, και γενικώς οι άνθρωποι της αφοσίωσης, αντιλήφθηκαν έγκαιρα το αδιέξοδο και την ντροπή και λάκισαν από τη ζωή. Έχουν ανείπωτα μυστικά. Στο άλλο άκρο έχουμε μια Κασσάνδρα μάντισσα, χωρίς όμως το χάρισμα της πειθούς. Δαιμόνια γυναίκα και φυσικά προικισμένη με την ομορφιά όλου του κόσμου. Θα μπορούσα να την περιγράφω ώρες αλλά στις σαγηνευτικές γυναίκες η αναφορά στην ομορφιά τους πρέπει να είναι ελλιπής, να της αποδίδει ο κάθε αναγνώστης τα δικά του πρότυπα ομορφιάς και να μαγεύεται ο καθένας με ό,τι θεωρεί ο ίδιος «ωραίο». Η ωραία Ελένη ξέρετε, δεν περιγράφεται πουθενά στα έπη του Ομήρου. Όμως, ξέρουμε όλοι ότι ήταν μια γυναίκα μυθικής ομορφιάς και για χάρη της έγιναν πόλεμοι και καταστροφές.

«Την ατρόμητη Κασσάνδρα την αγάπησα εγώ κι ήταν η αγάπη μου αρκετή και για τους δυο», λέτε κάπου αλλού. Ισχύει αυτό στη ζωή- αρκεί το μονόπλευρο πάθος για να στεριώσει μια σχέση;

“Ο ματωμένος γάμος”

Αρκεί και περισσεύει. Όλα τα ζευγάρια ζώντας το παραμύθι της αγάπης και του ρομάντσου επιθυμούν έναν ευτυχισμένο γάμο. Όμως, αργά ή γρήγορα κάποιος θα αποδειχθεί απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και τις εντάσεις. Η σύγκρουση είναι εγγενές χαρακτηριστικό κάθε σχέσης αλλά είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να λυθεί. Ο γάμος πρέπει να προστατευτεί, διότι, για μένα τουλάχιστον, ο γάμος είναι ένας και ακριβός. Υπάρχουν και οφείλουν να αναδυθούν δυνάμεις που μπορούν να κρατήσουν ένα ζευγάρι μαζί, όταν η αγάπη μειωθεί. Συντροφικότητα, σεβασμός, κατανόηση, φροντίδα. Ρεαλιστικές προσδοκίες και όχι μύθοι και διαστρεβλώσεις.

Η πολιτεία μας ολιγωρούσε και δεν έδινε ώθηση στην ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες τα άλματα στην ανάπτυξη της δωρεάς οργάνων ήταν αλματώδη, γράφετε. Τι φταίει για αυτή την αγκύλωση; Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού;

“21 γραμμάρια”

Ναι, η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού είναι πλέον αποδεδειγμένα η αιτία της ολιγωρίας στην ανάπτυξη της Μεταμόσχευσης. Προσωπικό που θα έχει εντεταλμένη υπηρεσία να ανιχνεύει τους πιθανούς δότες τόσο στις Μονάδες Εντατικής θεραπείας όσο και στα Επείγοντα των Νοσοκομείων. Η χώρα μας βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα στους αριθμούς μεταμοσχεύσεων, όχι επειδή οι Έλληνες αρνούνται ή φοβούνται τη Δωρεά, κάθε άλλο. Οι Έλληνες είναι βαθιά καλλιεργημένος λαός και δείχνουν υψηλή συμμόρφωση σε σημαντικά θέματα, όταν βέβαια δεν είναι απασχολημένοι να μαλώνουν μεταξύ τους. Γίνονται από διετίας προσπάθειες ενίσχυσης του νευραλγικού σημείου της αύξησης του αριθμού των τοπικών συντονιστών. Βέβαια οι προκηρύξεις αυτών των θέσεων εργασίας υπόκεινται στον θεσμό της σύμβασης. Δεν είδαμε ακόμη την απόλυτη σύμπλευση από την Πολιτεία και την γενναιοδωρία στο πρόβλημα. Και δεν το είδαμε κυριολεκτικά με καμία κυβέρνηση.

Και βλέπετε φως στο τούνελ;

“Το τρένο της μεγάλης φυγής”

Ως αισιόδοξος άνθρωπος πάντα βλέπω φως στο τούνελ, έστω και με τα κιάλια μου. Ετοιμάζεται ένα νέο Μεταμοσχευτικό κέντρο στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, το οποίο παρεμπιπτόντως σύντομα θα λέγεται Ωνάσειο Νοσοκομείο, και θα εδραιωθούν μεταμoσχεύσεις όπως αυτή του ήπατος και πνευμόνων που μέχρι σήμερα δεν έχουν παγιωθεί και δεν έχουν πάρει τον δρόμο τους.

Περιγράφετε με κινηματογραφική ματιά το ταξίδι του Ιωάννη στην Ινδία για την παράνομη μεταμόσχευση. Αυτό συνέβη μετά από μαρτυρίες ασθενών σας, μετά από δική σας μετάβαση εκεί;

“Mahbharata”

Όχι, δεν έχω πάει ποτέ στην Ινδία, πόσο μάλλον ως συνοδός ασθενή. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ήδη στην απαρχή του φαινομένου, το ανακήρυξε Εμπόριο Οργάνων και η Νομοθεσία κάθε προηγμένης χώρας απαγόρεψε οποιαδήποτε σχετική ενέργεια. Οι ασθενείς που είχαν την οικονομική δυνατότητα, απογοητευμένοι από τις μακριές λίστες των μεταμοσχεύσεων στις χώρες τους, κινητοποιήθηκαν και βρήκαν αυτήν την ανεπίτρεπτη λύση. Μόνοι τους φρόντιζαν τις λεπτομέρειες. Αν υπήρξε κάποιος μωρός μεσάζοντας για να τους διευκολύνει, αυτός πλήρωσε τα τριάκοντα αργύρια πολύ ακριβά.

Φιόντορ Γκρεμπίανοφ, Ρώσος καλλιτέχνης κορυφαίος των μπαλέτων Κίροφ, καταδιωγμένος από το καθεστώς, έγινε ο φροντιστής, ο καθοδηγητής, η ανάσα του τυφλού αινιγματικού πρωταγωνιστή σας, Ιωάννη. Μα ζουν ανάμεσά μας άγιοι στις σκληρές μέρες μας κ. Χήρα, γιατί για έναν τέτοιον πρόκειται.

“Τα φτερά του έρωτα”

Η αγιοσύνη, όπως αναφέρεται στο βιβλίο, δεν έχει καμία σχέση με τη μαρτυρική πορεία ενός πιστού πριν αγιοποιηθεί από την Εκκλησία. Χρησιμοποιώ όρους από τη Θεολογία αλλά απέχω συνειδητά πλέον από κάθε υποκριτική συμπεριφορά που συναντώ στον κάλπικο χώρο του εκκλησιαστικού περιβάλλοντος. Την αγιοσύνη επιθυμώ να ταυτίζω με την αυθεντικότητα στον χαρακτήρα και ίσως με την κατάκτηση της απόλυτης αγάπης. Ο Θεός μας είναι αγάπη με μια πανανθρώπινη διάσταση πέρα από γεωγραφικά σύνορα και σαφώς μακριά από τον φαρισαϊσμό.

Δυστυχώς, ο σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει κατά πολύ την αυθεντικότητά του. Η κρίση των αξιών και η υποδούλωσή του στα πάθη έγιναν αιτία να μετατραπεί η ζωή του σε κόλαση. Υπό αυτό το πρίσμα, στροφή και μάχη για αυτογνωσία είναι το ζητούμενο. Αρκετοί τον διάβηκαν τον δρόμο προς την αγιότητα και κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Δεν τους αναγνωρίζουμε όμως, γιατί τα φωτοστέφανα είναι αόρατα.

Ο ιατρός νεφρολόγος Τίτος Γαλανός, τι πονεμένη φυσιογνωμία μα και πόσο ανθρώπινη! Δεν υπάρχουν πολλοί τόσο συμπονετικοί συνάδελφοί σας στους παράξενους καιρούς μας, τι λέτε;

“Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ”

Υπάρχουν και ένας τέτοιος γιατρός ζει μέσα στο σπίτι μου. Και δεν μιλώ για τον εαυτό μου βεβαίως. Εγώ έχω αρκετά κρίματα ανωριμότητας στο παρελθόν μέχρι να βρω τα πατήματά μου. Μιλώ για τη σύζυγό μου, γιατρό χειρουργό, που ζει σε έναν κόσμο φαντασιακό, εργάζεται με όρους βγαλμένους από ένα ιδανικό κόσμο, απόλυτης και ολοκληρωτικής προσφοράς. Πραγματικά συμπονά και προσφέρει στον ασθενή. Κρατά βέβαια απλήρωτους τους λογαριασμούς της αλλά ευτυχώς την πλαισιώνουν αρκετοί γήινοι συνεργάτες. Ναι λοιπόν, υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι που υπερβαίνουν εαυτόν.

Κλείνοντας, λέτε στο σημείωμα σας: «Αν δεν μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο, τουλάχιστον να μην τον κάνουμε χειρότερο».

“Μια αιωνιότητα και μια μέρα”

Δεν θέλω να αφήνουμε τις ελπίδες μας στη νέα γενιά. Αρκετά βαρύναμε τα παιδιά μας με μια τρομακτική κληρονομιά από λάθη και μοντέλα επιβίωσης πατώντας επί πτωμάτων, γρήγορου πλουτισμού με ελάχιστο κόπο, με διαπλοκή και διαφθορά. Εμείς, οι μεγαλύτεροι, της μέσης ηλικίας πρέπει συνεχώς να αγωνιζόμαστε για τις ιδέες και τα ιδανικά. Αλίμονο αν επαναπαυτούμε σε ένα τέλμα. Και γιατί όχι, να φροντίζουμε να έρχονται στα πράγματα άνθρωποι επιλεγμένοι με αξιοκρατικά κριτήρια. Να φτιάξουμε τον κόσμο πιο όμορφο με αισθητική και ηθική.

Και ακόμα, εσείς, γράφοντας, κατανοείτε και λυτρώνεστε με ένα κάποιο τρόπο;

“Οι δαιμονισμένοι”

Δεν γνωρίζω αν θα καταφέρω να απεμπλακώ από την ιατρική μου ιδιότητα. Κουβαλώ πολύ πόνο ομολογημένο και ανομολόγητο που κυριολεκτικά με έχει χαράξει. Εκατοντάδες περιπτώσεις, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους αλλά με κοινό παρονομαστή. Αυτό που με λυτρώνει είναι να βρίσκω το άλλοθι στις αμφιλεγόμενες πράξεις των λεηλατημένων σαρκίων των ανθρώπων, που η ανεξήγητη αδικία του σύμπαντος τους οδήγησε να τις διαπράξουν. Και ναι, να τους υπερασπίζομαι ως δαιμόνιος και επιδέξιος δικηγόρος.

---