#55 | Μένουμε σπίτι και γράφουμε | Μαίρη Φλώρου

Περί ευθυνών… ο λόγος

Αναπόφευκτα καλούμεθα τούτες τις δύσκολες μέρες να αναλογιστούμε την ευθύνη ατομική και κοινωνική που επιδεικνύουμε ως  άτομα ή ομάδες αντιμέτωποι με μια αόρατη παγκόσμια απειλή. Η έννοια της ευθύνης από αόριστη και φιλοσοφική σε περιόδους ευημερίας αληθινής ή επίπλαστης, καλείται να υλοποιηθεί μέσα από πράξεις συμβολικές αλλά  και ουσιαστικές που καταξιώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη σε περιόδους συναγερμού και κρίσεων.

Αρχικώς είναι αξιέπαινη άνευ αντιρρήσεως η ανάλογη συμπεριφορά πολλών εξ ημών στους χαλεπούς καιρούς του ύπουλου ιού. Διαβάζουμε κι ακούμε ότι ο « Χ »  προέταξε την ατομική του ευθύνη στον περιορισμό της διασποράς του ιού με συνειδητοποιημένο αυτοεγκλεισμό  κι ο «Ψ»  συγκίνησε τους συναδέλφους με την  απόφαση του για αποχή από προγραμματισμένη εκδήλωση νιώθοντας ελαφρά αδιαθεσία τις πρώτες μέρες της παγκόσμιας ανησυχίας.Είναι αρκούντως αισιόδοξο το μήνυμα μέσα από πολλά παραδείγματα καθημερινών ανθρώπων που αποδεικνύουν εμπράκτως την αξία ανάλογης συμπεριφοράς. Στον αντίποδα ουκ ολίγοι εκείνοι που δεν βλέπουν μακρύτερα από το «εγώ» τους. Θεωρούν εαυτόν πέρα από κάθε υποψία, ώριμο, μη ευάλωτο, άσπιλο, αμόλυντο και πολύξερο ταυτόχρονα. Οι πολυμήχανοι. Τα μέτρα της πολιτείας δεν τους αφορούν κι οι κανόνες υπάρχουν για να ανατρέπονται. Εκδηλώνουν προκλητική στάση με δικαιολογίες  ηλικιακά ανώριμες που ευτελίζουν και την στοιχειώδη ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Εύλογο λοιπόν το ερώτημα, αν αυτή η διττή πλευρά της ευθύνης είναι αποτέλεσμα καλλιέργειας, παιδείας, σχολικής αγωγής, οικογενειακών αρχών και αξιών, προσαρμογής, κουλτούρας, υιοθέτησης προτύπων και κοινωνικών συμπεριφορών. Επιπρόσθετα, αν το ηλικιακό status, η κοινωνική θέση και το βιοτικό επίπεδο θα μπορούσαν  να προσμετρηθούν στα παραπάνω, όταν εκδηλώνεται μια τέτοια συμπεριφορά. Πιθανόν κάποιος να συγκεντρώνει πολλά από τα παραπάνω κι ένας άλλος λιγότερα, αλλά να ενεργούν με γνώμονα το ίδιο αίσθημα και το αποτέλεσμα να μετράει. Inprincipio, oι άνθρωποι φαίνεται να εκδηλώνονται αριθμητικά περισσότερο τοιουτοτρόπως, όταν δηλαδή κατά πρόσωπο αντικρίζουν τη δυσκολία. Και τον υπόλοιπο χρόνο πού πηγαίνει αλήθεια όλη αυτή η αξιοθαύμαστη συμπεριφορά; Ίσως λειτουργεί, αλλά δεν εκθειάζεται δεόντως ως δεδομένη και αυτονόητη. Ίσως…   Μεγαλώσαμε σ΄ένα σχολείο χωρίς ειδικά μαθήματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αγωγή υγείας, που σήμερα είναι διευρυμένα στη σχολική κοινότητα και μάθαμε από το καλό παράδειγμα του δάσκαλου στο σχολείο και του γονέα στο σπίτι για την ευθύνη μας. Οι περισσότεροι. Απογοητευτική η διαπίστωση πως η ένταξη των παραπάνω μαθημάτων στα αναλυτικά εκπαιδευτικά προγράμματα, δεν επέφερε την περαιτέρω ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα ατομικής ή κοινωνικής ευθύνης, όπως αναμενόταν.  Έτσι επανέρχεται το παραπάνω ερώτημα:  Ποιοί παράγοντες διαμορφώνουν ανάλογη συμπεριφορά; Ο έχων και φέρων ανάλογο αίσθημα ευθύνης το εκδηλώνει ποικιλότροπα κι ουχί μόνο στις παγκόσμιες συμφορές. Είναι τρόπος ζωής. Τον καθορίζει, του δίνει ταυτότητα. Ο ίδιος και μετά τη λαίλαπα θα συμπεριφέρεται και πάλι αναλόγως. Συνεπώς, θα πρέπει να μας προβληματίσει το ποσοστό των ανθρώπων, που μετά το σκληρό και απρόβλεπτο χτύπημα για την παγκόσμια κοινότητα, θα κατανοήσει το μάθημα της ευθύνης στη διπλή της διάσταση και θα βελτιώσει πρακτικές καθημερινότητας ή θα αφεθεί και πάλι χαλαρά κατά την προσφιλή συνήθεια στην επιπολαιότητα που πολλάκις είναι επικίνδυνη.

Ας ευχηθούμε να περάσουμε ταχέως στην αυριανή μέρα, ει δυνατόν με λιγότερες παράπλευρες απώλειες πρωτίστως σε ανθρώπινο δυναμικό και βεβαίως σε οικονομικό κόστος. Ο άνθρωπος όμως θα συνεχίσει στα μικρά και τα μεγάλα της καθημερινότητάς του να δείχνει αίσθημα ευθύνης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο; Αυτό είναι ένα στοίχημα για τις κοινωνίες του μέλλοντος. Η προσπάθεια εξατομικευμένα και ομαδικά μετράει, δεν είναι κατά συνθήκη «Σισύφειος». Μέχρι τούδε οι συμπεριφορές δεν είναι ενθαρρυντικές. Κι εδώ ταιριάζει εν μέρει το γνωμικό των πληγέντων σκληρά Ιταλών γειτόνων μας «passato il pericolo, gabbato il santo» (αφού παρέλθει ο κίνδυνος, χλευάζεται ο άγιος).

Λησμονούμε εύκολα και πορευόμεθα προτάσσοντας το Εγώ σ΄έναν κόσμο που έχει ανάγκη το Εμείς!

#menoumespiti_kai_grafoume