Συνέντευξη στην Αλεξία Καλογεροπούλου
alexia.kalogeropoulou@gmail.com
Ο Δημήτρης Σωτάκης είναι ίσως ο πιο μεταφρασμένος σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 15 Ιουλίου 1973. Σπούδασε μουσική στην Ελλάδα και στην Αγγλία, και εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο το 1997, σε ηλικία 24 ετών. Το 2002 εξέδωσε το μυθιστόρημα Η πράσινη πόρτα, το οποίο ήταν υποψήφιο για το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω.
Το 2004 κυκλοφόρησε η συλλογή διηγημάτων του Έντεκα ερωτικοί θάνατοι. Το 2005 ακολουθεί Η Παραφωνία, και το 2007 το Ο Άνθρωπος καλαμπόκι γίνεται υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και για το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω. Το επόμενο βιβλίο του, το μυθιστόρημα Το θαύμα της αναπνοής κέρδισε το Athens Prize for literature και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, ενώ ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας και Jean Monnet στη Γαλλία.
Το 2012 δημοσιεύθηκε το Ο θάνατος των ανθρώπων, ενώ το 2014 το Η ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον. Το 2015 ακολούθησε Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ, μυθιστόρημα που μαζί με το Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο, το 2017, μεταφράστηκαν σε διάφορες γλώσσες. Το τελευταίο ήταν υποψήφιο για το βραβείο του Αναγνώστη. To 2019 κυκλοφόρησε το βιβλίο Ο μεγάλος υπηρέτης (2019). Τον Μάιο του 2022 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τίτλο Μισή Καρδιά, με αφορμή το οποίο προέκυψε η συζήτηση που ακολουθεί.
Κύριε Σωτάκη, σας καλωσορίζω στο Σαλόνι του BookSitting και σας ευχαριστώ, εκ των προτέρων, γι΄ αυτή τη συνέντευξη. Μισή καρδιά, ο τίτλος του νέου σας μυθιστορήματος, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτό; Με ποια αφορμή το γράψατε;
Σας ευχαριστώ για το καλωσόρισμα! Η Μισή Καρδιά γράφτηκε με σκοπό να υπενθυμίσει στους ανθρώπους ότι η ζωή δεν είναι τόσο ευθύγραμμη και τόσο αυτονόητη όσο συχνά φαίνεται. Για να ενθαρρύνει εκείνους που έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα μιας προσωπικής ήττας, που διστάζουν να πιστέψουν ότι όλα είναι ακόμα δυνατά.
Ο ήρωάς σας ζει, στην ουσία, τη ζωή του με μισή καρδιά. Η άλλη μισή είναι δοσμένη σε μιαν άλλη εκδοχή του εαυτού του, σε μιαν άλλη ζωή που θα μπορούσε να έχει ζήσει, αν είχε κάνει άλλες επιλογές. Μπορούμε, τελικά, να ζήσουμε ποτέ τη ζωή που θέλουμε; Και ξέρουμε άραγε τι θέλουμε; Ή μπλεκόμαστε σε διαρκείς αναζητήσεις και φαντασιώσεις αποφεύγοντας να κοιτάξουμε εντός μας, να αγγίξουμε τις δικές μας ανασφάλειες;
Μπορούμε να ζήσουμε μια πιο ήρεμη και τίμια προς τον εαυτό μας ζωή, όταν τη δούμε πιο ευθύγραμμα, απογυμνώνοντάς την από κάθε φαντασίωση, πράγμα σχεδόν αδύνατο. Το όνειρο είναι μέρος της ζωής και μάς τροφοδοτεί με θετικές και ευνοϊκές προς εμάς σκέψεις. Ωστόσο, ο εσωτερικός μας μηχανισμός αδιάκοπα επιδιώκει να μετατοπιζόμαστε σε νέες θέσεις, νέες αφετηρίες, συνεπώς όλο αυτό το υπαρξιακό χάος ανακυκλώνεται.
Τον ήρωά σας φαίνεται να τον στοιχειώνει η ζωή που δεν έζησε. Εσείς, έχετε κάποια παρόμοια εμπειρία; Υπάρχουν κάποια στοιχεία του εαυτού σας που έχετε αφήσει πίσω προκειμένου να ταιριάξετε στους κοινωνικούς συμβιβασμούς;
Όποιο κι αν ήταν το τίμημα που έχω πληρώσει, υπό μία έννοια κάνω αυτό που θέλω στη ζωή μου ή τέλος πάντων, ένα μέρος όσων θέλω. Σαφώς και έχω αφήσει κάτι στην άκρη, για να μπορώ να είμαι μέλος της ανθρώπινης κοινότητας, να μπορώ να είμαι μέρος του παιχνιδιού, όχι όμως σε βαθμό που υποφέρω. Είναι μοιραίο να λειαίνουμε αυτό που είμαστε προκειμένου να συνυπάρχουμε πιο εύκολα με τους άλλους.
Οι κοινωνικοί συμβιβασμοί στερούν την ελευθερία μας;
Είναι καθαρά θέμα του πώς θα φιλτράρει κανείς αυτούς τους συμβιβασμούς και την ίδια του την ελευθερία. Μπορείς να νιώθεις ότι δεν έχεις τη δυνατότητα να πάρεις μια ανάσα ή ότι είσαι έτοιμος να πετάξεις, η διαχείριση των συνθηκών είναι εσωτερικό ζήτημα, δεν είναι κάτι αντικειμενικό. Υπάρχουν κάποιοι, οι οποίοι σχεδόν ηδονίζονται με το να κλείνονται σε ένα καβούκι, αισθάνονται ασφαλέστεροι περιορισμένοι, δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο.
Η σύντροφος του ήρωά σας γνωρίζει μια μόνο εκδοχή του. Μπορεί ένας σύντροφος, ένας άλλος άνθρωπος εν γένει, να μας γνωρίζει πλήρως, στην ολότητά μας;
Αν του ανοίξουμε την πόρτα μας, ναι. Αλλά δεν την ανοίγουμε εύκολα. Και μάλλον αυτό είναι λογικό, μια που τα προσωπικά κριτήρια του καθενός χτίζουν στο τέλος έναν τοίχο, μια ασπίδα, με την οποία προστατευόμαστε, ούτε κι εγώ δεν ξέρω από τι. Πάντως, όταν αυτή η πόρτα ανοίγει, το συναίσθημα είναι πολύ όμορφο.
Τελικά ο ήρωάς σας ίσως μέσα από την Τέχνη προσπαθεί να βρει την ισορροπία ή την επιστροφή στα νεανικά του χρόνια, τότε που οι εκδοχές της πραγματικότητας ήταν ακόμα αδιαμόρφωτες και έδιναν μια ψευδαίσθηση παντοδυναμίας. Για σας τι είναι η Τέχνη; Συμβάλλει στην ισορροπία σας στην καθημερινότητα; Είναι μια απόδραση από την πραγματικότητα; Τι είναι;
Η Τέχνη είναι μια συνθήκη. Εγώ μέσα της αισθάνομαι ότι μπορώ επιτέλους να αναπνεύσω, είναι ένας ζωτικός χώρος, την ίδια ώρα πολύ προσωπικός μα και όχημα επικοινωνίας με τους άλλους. Σαφώς είναι απόδραση, διαφορετικά δε θα την επέλεγα. Στην ισορροπία μου αμφιβάλλω αν συμβάλει, μάλλον με αποσυντονίζει, αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτός είναι και ο τελικός σκοπός.
Και σε αυτό το βιβλίο έχετε επιλέξει την πρωτοπρόσωπη γραφή. Είναι η γραφή που προτιμάτε συνήθως; Και γιατί;
Μάλλον επειδή τα βιβλία μου είναι ένα είδος εξομολόγησης και υποσυνείδητα επιλέγω το πρώτο πρόσωπο. Οι ήρωές μου τηρούν το σχήμα “Εγώ και ο κόσμος”, είναι μόνοι, απέναντί τους καθρεφτίζεται ο κόσμος.
Έχετε σκεφτεί ήδη το επόμενο βιβλίο σας; Και τι γίνεται με εκείνο το θεατρικό που ετοιμάζατε στην προηγούμενη συνέντευξή μας;
Έχω κάποιες ιδέες για το επόμενο βήμα, μα είναι ακόμα νωρίς. Το θεατρικό έχει τελειώσει, ελπίζω σύντομα να έχω νέα για αυτό.
Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο έργο σας!
Κι εγώ σας ευχαριστώ!
BookSitting 