Ο Θανάσης Τριαρίδης στο Σαλόνι του BookSitting

Συνέντευξη στην Αλεξία Καλογεροπούλου
alexia.kalogeropoulou@gmail.com

 Θανάσης  Τριαρίδης: «Γυρεύω έναν αντίλογο στην ιστορική νομοτέλεια…»

Ο Θανάσης Τριαρίδης γεννήθηκε το 1970 στη Θεσσαλονίκη. Από το 2000 έχει εκδώσει πενήντα πέντε βιβλία με αφηγήσεις και δοκίμια. Επί χρόνια διοργανώνει σεμινάρια πάνω σε διάφορους άξονες του δυτικού πολιτισμού καθώς και εργαστήρια πυροδότησης θεατρικής γραφής. Όλα τα βιβλία και τα θεατρικά έργα του βρίσκονται και διατίθενται ελεύθερα στην ιστοσελίδα triaridis.gr, ενώ τα μεταφρασμένα βιβλία του βρίσκονται στην ιστοσελίδα http://triaridis.com. Μιλήσαμε μαζί του με αφορμή το θεατρικό έργο Μένγκελε, που πρόκειται να κάνει πρεμιέρα στο Θέατρο Φούρνος, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, σε σκηνοθεσία της Χρύσας Καψούλη και ερμηνεία της Κορίνας Τριανταφύλλου και του Θεόφιλου Μανόλογλου. Μια παράσταση αφιερωμένη στην Εσθήρ (Στέλλα) Κοέν, τη γηραιότερη Ελληνίδα Εβραία επιζήσασα του Άουσβιτς, που απεβίωσε την 1η Δεκεμβρίου 2020.

Σας καλωσορίζω στο Σαλόνι του BookSitting και σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε με αφορμή το θεατρικό έργο Μένγκελε, που πρόκειται να κάνει πρεμιέρα σε λίγες μέρες. Δεν είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει το συγκεκριμένο έργο στη θεατρική σκηνή. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια γι΄αυτό;

Έγραψα το θεατρικό έργο Μένγκελε μετά από είκοσι χρόνια αναζήτησης. Το αίτημα να γράψω μια ιστορία με κέντρο της τον Γιόζεφ Μένγκελε ξεκίνησε μέσα μου στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η πρώτη μου προσπάθεια ήταν ένα αποτυχημένο μυθιστόρημα (γραμμένο κάπου στα χρόνια 1991-1994) με πρωταγωνιστή έναν άντρα που είχε γεννηθεί μέσα στο Εργαστήριο Πειραμάτων του Μένγκελε – το κείμενο εκείνο εγκαταλείφθηκε ως χειρόγραφο στην πρώτη μορφή του. Στις δύο δεκαετίες που ακολούθησαν, η αναζητούμενη αφήγηση γύρω από τον Μένγκελε αντιστεκόταν μέσα μου όλο και πιο επίμονα, και συνάμα διαχεόταν, σαν εμμονικός ψυχαναγκασμός, σε κάθε βιβλίο μου. Πέρα από το ιστορικό πλαίσιο, που έτσι κι αλλιώς φάνταζε απροσπέραστο, το συμβολικό φορτίο είχε καταστεί δυσβάσταχτο.

Όταν ξεκίνησα να γράφω θέατρο το φθινόπωρο του 2010 (χωρίς ωστόσο να κατανοώ πως αυτά που έγραφα προορίζονταν για παράσταση), δούλεψα πολύ στην υπόθεση των διασαλευμένων ταυτοτήτων. Τότε κατάλαβα πως τις δύο προηγούμενες δεκαετίες δεν έψαχνα τη δομή της υπόθεσης αλλά τη φόρμα της αποσυμβολοποίησης του Γιόζεφ Μένγκελε και πως η αφήγηση – «θεατρικό έργο» μού έδινε αυτή τη δυνατότητα: ένας άντρας σε ένα βαγόνι θα γινόταν ο «Μένγκελε», μια γυναίκα απέναντί του θα γινόταν η «Εσθήρ», όλα θα συνέβαιναν υπό το πρόσχημα του παιχνιδιού «αν είσαι, είμαι», το βαγόνι θα γινόταν το εφιαλτικό όνειρό τους. Έξαφνα τα πάντα έμοιαζαν πολύ εύκολα, σχεδόν φυσικά. Έτσι το «έργο» Μένγκελε * όνειρο για δύο πρόσωπα σε ένα βαγόνι γράφτηκε σε τέσσερις εβδομάδες· ωστόσο, για τους λόγους που μόλις ανέφερα, μπορώ βάσιμα να ισχυριστώ πως γραφόταν για είκοσι χρόνια.

Τον πρώτο καιρό δεν έβρισκα ούτε καν φωτοτυπείο να εκτυπώσω το κείμενο σε ένα σπιράλ. Αλλά κάποτε ήρθε εκείνη η πρώτη παράσταση του έργου σε σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου με τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο και την Μυρτώ Αλικάκη. Χρωστάω ευγνωμοσύνη και στους τρεις ανθρώπους, που έκτοτε έγιναν αγαπημένοι φίλοι, ένα κομμάτι της ζωή μου. Η παράσταση αυτή παίχτηκε για τέσσερα χρόνια σε εννιά πόλεις κάνοντας περισσότερες από διακόσιες παραστάσεις και αποτέλεσε τη μήτρα για όλες τις επόμενες αυτού του έργου.

Πώς διαμορφώνονται ανθρωπότυποι σαν τον Μένγκελε; Μπορεί άραγε ένας Μένγκελε να δικαιολογήσει στον εαυτό του τις πράξεις του; Μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του; Πώς μπορεί να αγκαλιάζει τα δικά του παιδιά με τα ίδια χέρια που κατακρεουργεί άλλα;

Ο Μένγκελε είναι το πλέον οριακό από ηθικής άποψης έργο μου. Αναφέρεται στο απόλυτο κακό της Δύσης (έτσι κατανοούμε το Ολοκαύτωμα -και, συνακόλουθα, το Εργαστήριο Πειραμάτων του Γιόζεφ Μένγκελε– όσοι πιστεύουμε στις βασικές αξίες του Διαφωτισμού)· κι όμως ο φορέας αυτού του απόλυτου κακού μιλάει για την αγάπη, κλαίει από αγάπη, αναζητά την αγάπη. Αυτή η διαδρομή ενανθρωπισμού του κακού έγινε, σε ό,τι με αφορά τουλάχιστον, συνειδητά: πιστεύω πως το κακό βρίσκεται μέσα μας, πως δεν είναι δουλειά ενός μεταφυσικού «διαβόλου», αλλά είναι ενόρμηση της ίδιας της φύσης μας. Μόνον καταλαβαίνοντας ποιοι είμαστε μπορούμε να σχηματίσουμε μια αντιπρόταση στις δοξολογίες του μίσους και του θανάτου. Το μεγάλο στοίχημα είναι οι αποφάσεις μας: κι αν δεν αποφασίσουμε κάτι διαφορετικό για το πεπρωμένο μας, εμείς (οι χορτασμένοι πολίτες της Δύσης) θα φορτώσουμε τα τρένα των πεινασμένων για το επερχόμενο Άουσβιτς.

Πολλές φορές, μετά την παράσταση, μου τέθηκε, συχνά εμφατικά η ακόλουθη ερώτηση: «Βάζοντας τον Μένγκελε στο κέντρο μιας μυθοπλαστικής αφήγησης, μεταβάλλοντάς τον από συμβολικό σκεύος σε αίνιγμα, δίνοντάς του τον λόγο να μιλήσει για την αγάπη –ή για το ό,τι ο ίδιος εννοούσε ως “αγάπη”– μπαίνεις στη διαδικασία να τον κατανοήσεις: έτσι τον κάνεις οικείο, τον υπάγεις σε μια διαλεκτική διαδικασία εκ νέου κρίσης, τον σχετικοποιείς, τοποθετώντας τον στο πάνθεον των λογοτεχνικών ηρώων. Η αποσυμβολοποίησή του κατά κάποιον τρόπο τον “ζωντανεύει”, τον επανανθρωπίζει, δίνοντάς του μία ακόμη δυνατότητα να επιχειρηματολογήσει και να ανακυκλώσει την κτηνωδία του και το μίσος του για την ανθρώπινη φύση;»

Απαντάω: Ο συλλογισμός αυτός δεν στερείται μιας συνεπούς ακολουθίας επιχειρημάτων, μα στο σύνολό του είναι εξωφρενικός. Αν αυτή η ακολουθία έστρεχε, οι μυθοπλαστικές αφηγήσεις θα έπρεπε να εξαιρούν από το υλικό τους τούς λογής φονιάδες και μεγαλοφονιάδες για να μην τους δίνουν την «ευκαιρία επιχειρηματολογίας για το μίσος»: με άλλα λόγια, ούτε η Μήδεια, ούτε ο Μακμπέθ, ούτε ο Ρασκόλνικωφ, ούτε ο Μερσώ θα έπρεπε να υπάρχουν στις σελίδες των κειμένων. Δυστυχώς, ο φόνος δεν επινοήθηκε από τη λογοτεχνία: είναι η παλιότερη, διαρκής και εξακολουθητική έκφραση του Homo Sapiens μέσα στην ανθρώπινη πορεία (Homo Necans, δηλαδή άνθρωπος-δολοφόνος, τον ονομάζει ο Βάλτερ Μπούρκερτ). Το φονικό ένστικτο είναι η βασική ανθρωποποιητική συνθήκη που παλεύει να υποτάξει ο πολιτισμός (ό,τι οι άνθρωποι λογαριάζουμε ως πολιτισμό). Αν γυρεύουμε να εκβάλουμε τον φόνο ή ό,τι λογαριάζουμε ως ηθικά κακό από την τέχνη, ουσιαστικά ακυρώνουμε την ίδια τη φύση της τέχνης ως αντανακλαστικό σπασμό στην ανθρώπινη περιπέτεια.

Αν είσαι, είμαι. Παιχνίδια που παίζονται με τις λέξεις. Παιχνίδια που παίζονται με το μυαλό. Ποιοι είμαστε τελικά; Και ποιοι μπορούμε να γίνουμε; Είμαστε τόσο ευάλωτοι στην επιρροή των άλλων; Είμαστε τόσο αδύναμοι μπροστά στο καθρέφτισμα εκείνου που στέκεται απέναντί μας;

«Είμαστε κτήνη» λέει η Ε (η πρωταγωνίστρια του έργου) κάποια στιγμή. Η κτηνωδία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης.  Θα έλεγα πως είμαστε ανήμποροι να είμαστε ηθικοί. Αυτή είναι η ηθική τραγωδία του δυτικού ανθρώπου: έχει σχηματίσει την ηθική αλλά δεν μπορεί να την υποστηρίξει βιωματικά.

Θα μπορούσε ο ένας από τους δυο να σταματήσει το παιχνίδι; Τι είναι αυτό που τον εμποδίζει;

Αν και συνήθως φλυαρώ, θα σας απαντήσω κάπως αφοριστικά. Οι άνθρωποι είναι καμωμένοι για να μην σταματούν το παιχνίδι πριν το τέλος του. Είναι έτσι η φύση του είδους μας.

Έχω την αίσθηση ότι πολλές λέξεις όπως «λαός», «όραμα», «ανθρωπότητα», «αλληλεγγύη», «ειρήνη», «ισότητα» έχουν χάσει προ πολλού το νόημά τους. Χρησιμοποιούνται σαν ένα ιδιότυπο ηρεμιστικό, σαν μια λεκτική απόδειξη «πολιτικής ορθότητας», χωρίς να εννοούν τίποτα στην ουσία, σαν να λέγονται προσχηματικά. Ποια είναι η γνώμη σας;

Οι λέξεις αυτές είναι ωραίες ηθικές αρχές που γέννησε ο πολιτισμός μας –ωστόσο η ηθικιστική πολιτική σκέψη της Δύσης δεν μπορεί να αναχαιτίσει τη φονική φύση ετούτου του πολιτισμού. Θα σας το πω με λίγα νούμερα: Σήμερα στην Υποσαχάρια Αφρική ζούνε ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι –το 1950 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 180 εκατομμύρια. Το 2050 ο πληθυσμός αυτός θα ξεπερνάει τα 2,1 δισεκατομμύρια (τα στοιχεία από την 2015 Revision of World Population Prospects και από την Povcal Net 2015). Από το σημερινό ένα δισεκατομμύριο, τα 600 εκατομμύρια ζούνε χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Οι δυο μεγαλύτερες χώρες της περιοχής αυτής, η Αιθιοπία (110 εκατομμύρια κάτοικοι) και η Νιγηρία (190 εκατομμύρια κάτοικοι), έχουν ημερήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα λιγότερο από ένα ευρώ την ημέρα. Από το 1,1 δισεκατομμύριο των παιδιών της Υποσαχάριας Αφρικής που θα γεννηθούν και θα επιβιώσουν μέχρι το 2050 (διότι περισσότερα από 300 εκατομμύρια δεν θα επιβιώσουν με κύρια αιτία του θανάτου τους την δυσεντερία), πρόσβαση στο καθαρό τρεχούμενο νερό θα έχουν λιγότερα από το 1/5. Με άλλα λόγια, περισσότεροι από 800 εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα πλυθούν ούτε μία φορά με τρεχούμενο νερό μέχρι να συμπληρώσουν τα οχτώ τους χρόνια. Για να προσεγγίσει κανείς τα αντίστοιχα νούμερα της νοτιανατολικής Ασίας πρέπει να πολλαπλασιάσει τα προηγούμενα νούμερα επί τρία.

Η μεγαλύτερη χρεοκοπία της ηθικιστικής πολιτικής σκέψης της Δύσης (από όποια αφετηρία να εκκινεί) είναι η σταδιοποιημένη αδυναμία της να εντάξει στο πολιτικό της σχέδιο ετούτη την πείνα των πληθυσμών αυτών, του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου. Οι «αριστερές» αντιπροτάσεις αποδείχτηκαν δολοφονικές όσο και ολοκληρωτικές φενάκες, ο «ουμανιστικός φιλελευθερισμός» απολήγει ως ραφιναρισμένο ρητορικό ψέμα. Ο πολίτης της Δύσης, παρά το ότι διάβασε ως παιδί τους Αθλίους και ξέρει απέξω τους στίχους από το Imagine του Τζον Λένον, δεν είναι διατεθειμένος να μοιραστεί τίποτε από τα «κεκτημένα» του με το παιδί που γεννιέται αυτή την ώρα στην Υποσαχάρια Αφρική.

Η πείνα του παιδιού αυτού, η ταπείνωση που συνεπάγεται η ανυπόφορη φτώχεια του, η ανημποριά του να περιγράψει για τον εαυτό του ένα μέλλον ανθρώπινο είναι για τον πολίτη της Δύσης (δηλαδή για τον καθένα από εμάς) μονάχα ένα σφάλμα: ένα σφάλμα της φύσης ή της τύχης ή της Ιστορίας, εντέλει ένα σφάλμα των γονιών αυτού του παιδιού που το γεννάνε. Δηλαδή μεταβιβάζουμε την ευθύνη για την πείνα και την ταπείνωση των πεινασμένων από την πολιτική πραγματικότητα του κόσμου σε μια μετα-θεολογική δομή προπατορικού αμαρτήματος. Μοιραία (και, σε ιστορικό επίπεδο, απολύτως δικαιολογημένα) το πεινασμένο παιδί του Τρίτου Κόσμου, εφόσον επιβιώσει από τη δυσεντερία και το AIDS, θα προσφύγει σε μια άλλη θεολογική δομή: στον πιο πρόσφορο όσο και εφιαλτικό εξτρεμισμό μίσους που θα ξεπηδήσει στη γεωγραφική και την κοινωνική του περιφέρεια (και βλέπουμε ήδη μερικούς από αυτούς τους εξτρεμισμούς).

Έτσι γίνεται με την ανθρωπότητα, επιδιορθώνει τις βλάβες και προχωράει, γράφετε. Διορθώνονται όλες οι «βλάβες» της ανθρωπότητας; Μπορεί να υπάρξει ανθρωπότητα χωρίς βλάβες;

Έχω γράψει μια νουβέλα πριν από είκοσι πέντε χρόνια με αυτό το θέμα. Είναι Η παγωμένη καρδιά των ευτυχισμένων ανθρώπων. Εκεί η υποχρεωτικότητα της ευτυχίας γίνεται ένας εφιάλτης.

Σας προβληματίζει αυτό που ονομάζεται «Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση»; Αυτή η ολοένα και μεγαλύτερη εξάρτηση και εμπλοκή της καθημερινής ζωής και της υπόστασής μας με το διαδίκτυο;

Θεωρώ πως είναι αναπόφευκτη διαδρομή της εξέλιξης. Προφανώς γεννάει έναν καινούριο κόσμο – τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης (που θα δημιουργήσει τον Homo Deus) αλλά και της λεγόμενης αναφομοίωτης εξέλιξη (καθώς δεν προφταίνουμε να αφομοιώσουμε την εξέλιξη της τεχνικής, απλώς την παρακολουθούμε). Φοβάμαι πως η εξουσία θα γίνει ακόμη ισχυρότερη και θα επιχειρήσει δια της τεχνικής υπεροχής να «οριστικοποιήσει» το μέλλον του κόσμου, να κλείσει τα ανοιχτά διακυβεύματα της Ιστορίας. Αυτό θα είναι ένας αλλόκοτος ολοκληρωτισμός – ελπίζω πως θα βρούμε έναν δρόμο ηθικής αντίστασης σε όλο αυτό.

«Το επόμενο έγκλημα θα λάβει μια κάπως διαφορετική μορφή, ώστε κινδυνεύουμε να μην το αναγνωρίσουμε», έλεγε ο Πρίμο Λέβι. Πώς θα σχολιάζατε αυτή την άποψη; Μπορεί να επαναληφθεί ένα νέο Ολοκαύτωμα;

Νομίζω πως όλη μου την ζωή γράφω για αυτό ακριβώς που με ρωτάτε. Χρησιμοποιώ συχνά μια μαρτυρία έρχεται από το βιβλίο του Λέβι Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα σε μετάφραση της Χαράς Σαρλικιώτη). Το φθινόπωρο του 1943 μοιράστηκαν από τις ναζιστικές αρχές κατοχής στον γερμανόφωνο πληθυσμό γύρω από το Άουσβιτς σαράντα χιλιάδες ζευγάρια παιδικά παπούτσια (τα παιδικά παπούτσια ήταν έτσι κι αλλιώς δυσεύρετο είδος στον μεσοπόλεμο, πόσο μάλλον σε περίοδο πολέμου, και γι’ αυτό ήταν πάγια πρακτική τα χρησιμοποιημένα παπούτσια ενός παιδιού που μεγάλωνε να φοριούνται από ένα άλλο). Προσήλθαν σαράντα χιλιάδες γονείς, γράφτηκαν στη λίστα διάθεσης, πήραν τα παπούτσια για τα παιδιά τους. Ο Λέβι επισημαίνει πικρά πως κανένας δεν ρώτησε: «Μα από πού ήρθαν τόσα παιδικά παπούτσια;» Εδώ και χρόνια, γράφοντας βιβλία, κείμενα και θεατρικά έργα με θέμα το Ολοκαύτωμα, επισημαίνω πως, στην μετα-ιστορική του ανάγνωση (την παραδειγματική, κατά τον Τοντόροφ), το Άουσβιτς (: το Ολοκαύτωμα) είναι πρωτίστως η απουσία αυτής της ερώτησης.

Στο επόμενο Ολοκαύτωμα οι αντίστοιχοι Εβραίοι θα είναι οι πεινασμένοι του κόσμου. Και τι θα γίνει στο μέλλον; Τα γεγονότα δεν είναι αισιόδοξα: εφόσον οι πολίτες της Δύσης αρνηθήκαμε να μοιράσουμε τη χόρτασή μας με την πείνα των επερχόμενων απελπισμένων, ουσιαστικά ζητήσαμε τον πόλεμο. Οι πεινασμένοι θα γυρέψουν να χορτάσουν με κάθε τρόπο – πάντοτε στην Ιστορία έτσι γινότανε. Νομίζω πως ο 21ος αιώνας, κάπου στις μεσιανές του δεκαετίες, θα δει αυτόν τον υπερ-πόλεμο (αλλιώς: τον μετα-πόλεμο) ανάμεσα στους πεινασμένους και στους χορτάτους (και το ξαναλέω: οι χορτάτοι είμαστε οι πολίτες της Δύσης). Μέχρι τώρα στην Ιστορία όλους τους πολέμους μετακινήσεων τους κέρδισαν οι πεινασμένοι. Ωστόσο δεν είμαι βέβαιος για το πού θα γείρει ο εφιάλτης αυτής της φοράς: η Δύση θα χρησιμοποιήσει νεωτερικά όπλα απίστευτης εμβέλειας (και βιολογικής δομής) και τα νούμερα των νεκρών θα κάνουν τα δεκάδες εκατομμύρια των θυμάτων των δύο παγκοσμίων πολέμων του 20ού αιώνα να μοιάζουν παιδικό ανάγνωσμα.

Το χειρότερο για τον πολίτη της Δύσης είναι πως θα συμμετέχει πρόθυμα στην προπαρασκευή και την υλοποίηση  ετούτης της εκατόμβης με την απόλυτη βεβαιότητα πως αυτός πολεμάει στο πλευρό της λογικής και του δικαίου της κατάστασης άμυνας. Στην πραγματικότητα ωστόσο κάνει έναν πόλεμο για τα «κεκτημένα» (που είναι ένας παλιότερος γραμματικός τύπος του «κατακτημένα» –κατακτημένα από ποιον και σε βάρος ποιανού;).  Ο πολίτης της Δύσης θεωρεί πως τον πόλεμο τον ζητάνε οι άλλοι (οι «παρανοϊκοί» ή έστω «πλανημένοι», άλλοι) και πως αυτός επιθυμεί την «ειρήνη»: ωστόσο στο μυαλό του ειρήνη είναι ο ίδιος και τα παιδιά του να κάνουν κάνουν μπάνιο δυο φορές τη μέρα ή μια φορά κάθε μέρα ή κάθε δύο μέρες ή κάθε τρεις μέρες (ο αναγνώστης ας σκεφτεί το δικό του νούμερο, δεν μπόρεσα να βρω αξιόπιστα αντίστοιχα στατιστικά), να ποτίζει κάθε μέρα τον κήπο του, να πλένει κάθε εβδομάδα το αυτοκίνητό του, να βράζει έξι φορές τη μέρα στον βραστήρα το μπιμπερό των μωρών του. Το Άουσβιτς, όμως, είναι, πρώτα από όλα, η απουσία της ερώτησης: «Από πού κλέβω το νερό που βάζω στον βραστήρα των παιδιών μου;»

Μπορεί ένας άνθρωπος σήμερα να είναι αισιόδοξος; Εσείς είστε;

Το ηθικό μέλλον του δυτικού ανθρώπου δείχνει δυσοίωνο – πιθανώς δεν επιτρέπει ιδιαίτερη αισιοδοξία. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να περιμένουμε τον θάνατό μας δίχως να γυρέψουμε ένα νόημα στη ζωή μας (το αν θα το βρούμε είναι δευτερεύον, το πρωτεύον είναι να το γυρέψουμε). Η ανθρωπότητα πορεύεται μέσα στον ιστορικό χρόνο περνώντας από αδιανόητες κτηνωδίες –μα οι ζωές των ανθρώπων και η συνύπαρξή τους με τη φύση κουβαλάνε ανεπανάληπτη ομορφιά. Είναι ο έρωτας, είναι η φιλία, είναι η τέχνη, είναι η συγκίνηση. Πιστεύω πως, στο όνομα ετούτης της ομορφιάς της ομορφιάς, μπορούμε να δημιουργήσουμε αντίλογο απέναντι στην κτηνωδία που παρουσιάζεται ως ιστορική νομοτέλεια. Αυτό γυρεύω εγώ, σε αυτό πιστεύω. Αν δεν το πίστευα, δεν θα έγραφα.

Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο που θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες μας;

Σχέδια και όνειρα πάντοτε υπάρχουν. Μα αποφεύγω να μιλάω για γραψίματα που σχεδιάζω ή που βρίσκονται εν εξελίξει –όποτε το έκανα, θαρρείς μεταφυσικά, δεν κατάφερα να ολοκληρώσω τίποτε. Άρα προτιμώ να πω για τις παραστάσεις των έργων μου που παίζονται ή θα παιχτούν τον αμέσως επόμενο καιρό στην Αθήνα. Έχουμε και λέμε, λοιπόν: Στο Θέατρο Φούρνος ξεκινάει στις 24 Φεβρουαρίου ο Μένγκελε στη σκηνοθεσία της Χρύσας Καψούλη. Στο Θέατρο Εργοτάξιο παίζεται από τις αρχές Ιανουαρίου το Surriento σε σκηνοθεσία της Έφης Μεράβογλου. Στο Θέατρο Faust θα παιχτεί για τρεις ακόμη παραστάσεις (25-26-27 Φεβρουαρίου) το εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενο Football με την Αλεξάνδρα Σταμούλη στη σκηνή. Και πάλι στο Faust θα παιχτεί από τις 4 Μαρτίου το Lebensraum σε σκηνοθεσία της Δήμητρας Αιγινήτου σε μια αποκλειστικά γυναικεία διανομή. Στο Faust θα έχουμε και μια καινούρια εκδοχή του έργου Το περίσσιο παιδί σε σκηνοθεσία αυτή τη φορά του Νικόλα Ανδρουλάκη, με τις μουσικές του Χρήστου Διαμαντή (του αδικοχαμένου φίλου μου συνθέτη που πέθανε στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2021, στα 34 του χρόνια) να είναι δεσπόζουσες στην παράσταση. Και βέβαια, στο Θέατρο Πορεία παίζεται από τις αρχές του Δεκεμβρίου του 2021 η διασκευή του έργου Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου του Καραγάτση σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου. Είναι έξι παραστάσεις που (πλην του Football) θα πάνε μέχρι την Κυριακή των Βαΐων. Σε αυτές, ας μου επιτραπεί να προσθέσω και μια έβδομη: Το Lebensraum που θα συν-σκηνοθετήσουν στη Λάρισα ο Ηρακλής Τζαφέτας και η Θάλεια Χαραρά στο Κέντρο Θεάτρου και Χορού +Πλην.

Προφανώς είναι παραστάσεις που σχεδιάστηκαν δουλεύτηκαν μέσα στην πανδημία και τώρα βγαίνουν όλες μαζί. Συχνά σκέφτομαι πως τα έργα μου ανεβαίνουν τόσο επειδή έχουν μικρό αριθμό ηθοποιών και έτσι μπορούν να στηρίξουν σχετικώς βιώσιμες παραγωγές. Ή και επειδή βρίσκονται ελεύθερα στο Διαδίκτυο. Ή και επειδή, από θέση αρχής, δεν παίρνω πνευματικά δικαιώματα για τη δουλειά μου. Ελπίζω σε αυτούς τους λόγους να προστίθεται και ένας τέταρτος: Να ανεβαίνουν τα έργα μου επειδή κάτι έχουν να πουν… Φαντάζομαι πως όλοι όσοι γράφουν έχουν ετούτη την εξακολουθητική αγωνία.