Μια συζήτηση με την Τίνα Πανώριου
Η ζωή είναι όμορφη, όσο απρόβλεπτη και σκληρή γίνεται. Τα παιδιά του μέλλοντος οφείλουν να χαίρονται την ζωή τους να την βλέπουν σαν ονειρικό παραμύθι κι όχι σαν εφιάλτη. Όλα τα παιδιά χωρίς «ρετσινιές».
Πόσο «δικό» σας είναι αυτό το τελευταίο μυθιστόρημά σας, κ. Ναούμ; Πώς πήρατε την γενναία, κατά την γνώμη μου τουλάχιστον, απόφαση να το ξεκινήσετε; Ή ήταν και λιγάκι ανακουφιστικό αυτό το μοίρασμα μαζί μας εν τέλει;
Το τελευταίο μυθιστόρημα είναι μόνο δικό μου, εννοώντας ότι η μυθοπλασία βασίζεται σε προσωπικά γεγονότα. Σκεφτόμουν από χρόνια να το γράψω. Όχι πως φοβόμουν ή κρυβόμουν από τον εαυτό μου. Όπως συμβαίνει συνήθως, ο καρπός ωριμάζει στο δέντρο και πέφτει στη γη. Ωρίμασα κι εγώ. Δυο είναι οι βασικοί λόγοι συγγραφής του. Ο πρώτος είναι η αποκάλυψη της άρρητης μυστικής αλήθειας της μοναδικής και λαμπρής, η οποία δεν πρέπει να αποκόβεται από το κοινωνικό σύνολο. Πώς θα εξελιχθεί μια κοινωνία όταν επιτρέπει να συμβαίνουν τέτοιες θηριωδίες στους κόλπους της; Όταν απαγορεύει δικαιώματα στους ανθρώπους, οι οποίοι απλά ακολουθούν την φύση και τον δρόμο τους. Πώς γίνεται λοιπόν να μιλάμε για μεγάλα ιδεώδη όταν άνθρωποι πεθαίνουν, αυτοκτονούν, βυθίζονται στην κατάθλιψη, δυστυχούν, γίνονται αντικείμενα εκφοβισμού και χλεύης όταν ο κόσμος τούς θεωρεί κατώτερους μόνο και μόνο επειδή έτυχε να έλκονται από το ίδιο τους το φύλο; Και όχι μόνο. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ήθελα να «ξεσκαρτάρω» τα άχρηστα και βαριά πράγματα που ασχήμαιναν το παρελθόν μου. Αυτοί οι λόγοι με οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του πονήματος. Έκανα απλά το καθήκον μου. Αυτό που χρόνια ζήταγε η ψυχή μου. Να στρώσω ένα δρόμο για όλα τα πλάσματα που παλεύουν να ζήσουν μια ήρεμη ζωή χωρίς να υπολογίζουν εμπόδια και γκρεμούς. Να τους ενθαρρύνω να ανακαλύψουν την δική τους αλήθεια και να καταφέρουν να σταθούν όρθιοι στα πόδια τους. Να νιώσουν έστω και για μια στιγμή ελεύθεροι. Εγώ το κατάφερα. Άλλοι, όμως;
Ο τίτλος του βιβλίου σας Στο σκοτάδι ανθίζω. Όμως στην πραγματική ζωή και όχι στην τέχνη, μπορεί ένας άνθρωπος βαθύτατα πληγωμένος, όπως ο ήρωάς σας ο Φίλιππος, να περάσει μέσα από τόσα σκοτεινά τούνελ και τελικά να καταφέρει να «αναγεννηθεί»;
Μπορεί. Οποιοσδήποτε αγαπά την ζωή και πιστεύει σε αυτήν μπορεί να κινήσει βράχους και βουνά. Αρκεί να σκύβει μέσα στον εαυτό του και να του πιάνει κουβεντούλα. Είναι επώδυνη η αυτογνωσία. Καθόλου εύκολη μάλιστα. Στην πορεία φέρνει την ωρίμαση στο άτομο, την μεταστροφή, τη δύναμη στις αξίες και στα «θέλω» του, όσα «θέλω» διαγκωνίστηκαν. Όσα «θέλω» πετάχτηκαν στα σκουπίδια, αν και δεν έπρεπε. Ποτέ μου δεν κατάλαβα το μένος, την οργή, την βία, την κακοποίηση σε πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας, επειδή έτυχε να έχουν μαύρο δέρμα, γαλάζια μάτια ή να προσανατολίζονται σεξουαλικά στο ίδιο τους το φύλο. Πραγματικά, τόσος πόνος, τόση δυστυχία για ποιο λόγο μοιράζονται από τους καλούς και «ευυπόληπτους» συμπολίτες μας;
Ο ψυχολόγος Φ.Δ. παλεύει στωικά από μικρός με τα ταμπού μιας σκοταδιστικής σκληρής, απαρχαιωμένης, άτεγκτης Ελλάδας, γιατί ξέρει ο ίδιος από νωρίς ότι είναι ομοφυλόφιλος. Μα τι απεριόριστη δύναμη ψυχής πρέπει να διαθέτει το μοναχικό, μυθιστορηματικό αυτό αγόρι για να επιβιώσει σε ένα κόσμο τόσο άσχημο;
Σε αυτό το αγόρι δόθηκαν τα θέματα «εξετάσεων» της ζωής του. Ή θα έπρεπε να τα λύσει ή αλλιώς να φύγει από την μέση. Προτίμησε να κονταροχτυπηθεί με τα τέρατα και τις λανθασμένες απόψεις. Αγαπούσε τους ανθρώπους και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να τους το δείξει, παρόλο που αντιμετώπιζε την μήνιν για τα χαρακτηριστικά που του έδωσε η Φύση(;), ο Θεός(;), η Βιολογική του ταυτότητα(;). Κατά την γνώμη μου ο Θεός, προκειμένου να τον δοκιμάσει στον στίβο της ζωής. «Τράβα», του όρισε, «και καθάρισε». Και ο Φ.Δ. καθάρισε.
Αναρωτιέμαι: από την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία σας μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει ουσιαστικά οι νοοτροπίες, έχει μαλακώσει η «αγία ελληνική οικογένεια» απέναντι στο διαφορετικό, ο αγώνας των παιδιών με «διαφορετική» σεξουαλική ταυτότητα ως έναν βαθμό πιο ίσος;
Με θλίβει να το πω. Ελάχιστα έχουν γίνει. Βέβαια το σύμφωνο συμβίωσης είναι ένα βήμα μπροστά. Σε γενικές γραμμές η πλειοψηφία αντιστέκεται. Δεν θέλει να παραχωρήσει δικαιώματα ή παραχωρεί τόσα, όσα δεν της δημιουργούν προβλήματα. Αντιδρά. Υψώνει τείχη. Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τους νέους ανθρώπους. Νομίζουν ότι έχουν κατακτήσει «πράματα και θάματα». Δήθεν ερωτικά φιλιά μεταξύ αγοριών ή κοριτσιών σε σήριαλ ή ταινίες ή ακόμα και στα παγκάκια. Η κατοχή από γκέι πρόσωπα υψηλών θέσεων στο πολιτικό σύστημα ή σε άλλους οργανισμούς σηματοδοτεί την δήθεν αποδοχή και την ελευθερία. Πάντα όμως ακολουθεί ο τίτλος «ομοφυλόφιλος» με συνωμοτική χαμηλή φωνή. Χαρακτηρισμός που δεν δίνεται στους ετεροφυλόφιλους. Να προσθέσω επίσης την συχνή ρήση «ας υπάρχουν κι αυτοί/τές, αλλά μακριά από μας και τα παιδιά μας». Λες κι εμείς δεν είμαστε παιδιά τους. Πίσω από αυτά τα απίστευτα στιγμιότυπα κρύβεται η ειρωνεία, η αφ’ υψηλού παρατήρηση των «προβληματικών» όντων, η αδιαφορία, ο εκφοβισμός και τόσα άλλα. Στεναχωριέμαι όταν αναφέρομαι σε αποτρόπαια εγκλήματα, σε σφαγές και σε σπίλωση αξιοπρέπειας μόνο και μόνο για τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ντροπή και οργή νιώθω. Ένα άτομο στρέφεται ερωτικά στο ίδιο του το φύλο και κάποιοι το διασκεδάζουν ή βρίσκουν λόγο να εκτονώσουν τα αρρωστημένα τους ένστικτα πάνω του.
Από την αρχή της ιστορίας ο πρωταγωνιστής σας μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο κι εκεί αρχίζει ένας νέος γολγοθάς γι’ αυτόν. Έχετε πει όμως εσείς κάπου σχετικά: «Αρνητικές σκέψεις, τοξικοί άνθρωποι, τον έφεραν στην αρρώστια». Η φράση αυτή, ειπωμένη από εσάς που είστε γιατρός, έχει μεγάλη βαρύτητα δεν είναι έτσι;
Έχω παρατηρήσει ότι άνθρωποι που καταπιέζονται από το περιβάλλον τους στο τέλος αρρωσταίνουν. Επίσης, έχω διαβάσει πολλά σχετικά άρθρα για αυτό το θέμα. Οι άνθρωποι πρέπει να σέβονται τους άλλους και να τους συντρέχουν στα δύσκολα, όχι να τους πιέζουν και να τους ωθούν στα άκρα. Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο να τραβήξει κάποιος το χαλί κάτω από τα πόδια του και να αποκαλύψει την σαθρή πραγματικότητα. Η παραμονή του όμως σε τοξικές καταστάσεις θα τον οδηγήσει σταδιακά στην αρρώστια. Όταν κάποιος συνειδητοποιεί ότι πρέπει να αλλάξει την ζωή του, να το βάζει στόχο και σιγά σιγά θα το καταφέρει.
Ο φίλος του πρωταγωνιστή σας, σε φάση δύσκολη, προσφέρεται να του δωρίσει τον νεφρό του. Πράξη εξαιρετικά αντρίκια. Και γιατί στην ευνομούμενη φαινομενικά χώρα μας μια τέτοια κίνηση αγάπης θεωρείται έως και εξωπραγματική; Και σας ανήκει, νομίζω, η φράση «Η μεγαλύτερη αλτρουιστική πράξη του ανθρώπου είναι η δωρεά οργάνων»;
Όντως η δωρεά οργάνων είναι πολύ σπουδαία πράξη. Δεν βγάζει κάποιος εύκολα τα σπλάχνα του να τα προσφέρει στον πάσχοντα συνάνθρωπό του. Απεναντίας, κρατά αποστάσεις από φόβο αλλά και ελλιπή ενημέρωση. Στην πατρίδα μας τα πράγματα είναι δύσκολα. Θα μπορούσαν οι διαδικασίες να γίνουν ευκολότερες και πιο ευέλικτες. Μακάρι να ξημερώσει αυτή η μέρα, που άρρωστοι συνάνθρωποί μας θα μπορούν να δέχονται τη ζωή μέσω ενός ξένου οργάνου χωρίς γραφειοκρατίες και εμπόδια. Υπάρχουν κι εκείνοι που τελευταία στιγμή μετανιώνουν και δεν θέλουν να προσφέρουν τα όργανά τους. Εδώ είναι θέμα ηθικής τάξης.
Η συγγραφή του βιβλίου σας τελείωσε μια ηλιόλουστη και παγωμένη μέρα του χειμώνα: Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2020. Μετά από ένα μήνα η χώρα τέθηκε σε καραντίνα χτυπημένη από έναν νέο θανατηφόρο ιό. Ο Φίλιππος Δελλής έβαζε βάσεις και προγραμμάτιζε την νέα του ζωή, χωρίς να ξέρει τις συνέπειες. Σήμερα, δυο χρόνια μετά, ο ίδιος θα διατηρεί άραγε την ίδια αισιοδοξία; Κι εσείς, ως ιατρός, βλέπετε φως στο τούνελ; Θα ανασάνουμε μια μέρα;
Εγώ, ανεξάρτητα από την ιδιότητα του ιατρού, πάντα θα βλέπω φωτεινή την επόμενη μέρα. Το ίδιο θα ήθελα για όλους μας. Να μπορούν οι πάντες να προχωρούν στις πιο επώδυνες, πιο δύσκολες, πιο μίζερες στιγμές της ζωής τους με αισιοδοξία και αγάπη. Η αγάπη είναι ενέργεια κι όταν την έχεις την δέχεσαι και την μοιράζεις. Τότε ο κόσμος αλλάζει, φωτίζεται, γίνεται όμορφος.
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας αλλά κυρίως για το βιβλίο σας που, πιστέψτε με, θα μαλακώσει την ψυχή πολλών παιδιών όταν το διαβάσουν.
Άλλωστε για αυτόν τον λόγο γράφτηκε. Να στηρίξει και να δώσει ελπίδες για μια όμορφη ζωή. Γιατί η ζωή είναι όμορφη, όσο απρόβλεπτη και σκληρή γίνεται. Τα παιδιά του μέλλοντος οφείλουν να χαίρονται την ζωή τους να την βλέπουν σαν ονειρικό παραμύθι κι όχι σαν εφιάλτη. Όλα τα παιδιά, χωρίς «ρετσινιές».
Κύριε Ναούμ, ευχές για χαρούμενες γιορτές.
Επίσης. Οι μάγοι φέτος να μας φέρουν πολύτιμα δώρα. Κυρίως υγεία, ευημερία και δημιουργικότητα.
Ο Χρήστος Ναούμ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Τελείωσε την Ιατρική Αθηνών κι απέκτησε τον τίτλο του δερματολόγου-αφροδισιολόγου. Διορίστηκε στον «Ευαγγελισμό» το 1990 και σήμερα εργάζεται εκεί ως διευθυντής στο Δερματολογικό Τμήμα του νοσοκομείου. Ήταν αρχισυντάκτης στο επιστημονικού αλλά και κοινωνικού περιεχομένου περιοδικό «Εν χρω», το οποίο κυκλοφόρησε για πέντε συναπτά έτη (2007-2012). Η λογοτεχνία ήταν πάντοτε η κρυφή του ενασχόληση, καθώς και το θεατρικό κείμενο.
BookSitting 