Σχεδόν διακόσια χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, έχουν γραφτεί και εξακολουθούν να γράφονται πολλά βιβλία για το Εικοσιένα, καθένα από τα οποία, όσο κι αν βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα, δεν μπορεί παρά να είναι ιδωμένο από την οπτική γωνία του συγγραφέα. Επιλέξαμε πέντε από αυτά και σας τα παρουσιάζουμε.
1821: Η δημιουργία ενός έθνους-κράτους, Θάνος Μ. Βερέμης, Γιάννης Σ. Κολιόπουλος, Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, εκδόσεις Μεταίχμιο
H ανεξαρτησία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ήρθε για τους Έλληνες έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία σκληρού ένοπλου αγώνα και δοκιμασίας (1821-1830).
Η κατακερματισμένη κοινωνία των επαναστατημένων στάθηκε εμπόδιο στον συντονισμό δυνάμεων οι οποίες συγκροτούσαν αντίπαλα δίκτυα, το καθένα με τη δική του ιεραρχία και τους δικούς του ξεχωριστούς στόχους. Δεν είναι συνεπώς περίεργο ότι μετά τη συνεργασία των δύο πρώτων ετών του Αγώνα ακολούθησαν οι εμφύλιες συγκρούσεις. Παρ’ όλα αυτά, η Επανάσταση ανταποκρίθηκε στη βασική φιλοδοξία όσων αγωνίστηκαν: τη δημιουργία ενός ενιαίου, ελεύθερου κράτους.
Μια συνθετική προσέγγιση του θεμελιακού του 1821 και των πρώτων ετών του ελεύθερου κράτους από τρεις κορυφαίους επιστήμονες.
Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας – Από την πτώση στην Ανεξαρτησία, Χρίστος Γούδης, εκδόσεις Κάκτος
Η Ελλάδα αναδύεται ύστερα από μακρές και υπόγειες διεργασίες ως «αναγεννώμενος φοίνιξ» από την τέφρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και αποκτά υπόσταση και μορφή μέσα από τα ολοκαυτώματα των αγωνιζομένων για την ελευθερία τους Ελλήνων.
«Πώς» και «γιατί» είναι τα ερωτήματα που αναλύονται και προσεγγίζονται στο έργο που θα διαβάσει ο αναγνώστης. Είναι τα «πώς» και τα «γιατί» ενός θαύματος, του σύγχρονου ελληνικού θαύματος, στο οποίο οφείλουν να ανάγονται όλοι οι σημερινοί Έλληνες σε αναζήτηση των ριζών τους. Και από το οποίο μπορούν να αντλούν διδάγματα μεγαλοσύνης και αισιοδοξίας για την πορεία τους στο μέλλον, χωρίς κομπασμούς, χωρίς αλαζονεία, χωρίς υπερφίαλους εθνικισμούς, αλλά με αξιοπρέπεια, με ευλάβεια και με σεβασμό προς τα κελεύσματα των νεκρών, των πεσόντων ηρωικά «υπέρ πίστεως και πατρίδος», όλων αυτών που με τη θυσία τους διαμόρφωσαν τη νεότερη ελληνική ιδιοπροσωπία μας.
Αγωνιστές του 1821 μετά την Επανάσταση, Ελισσάβετ Τσακανίκα, εκδόσεις Ασίνη
Τι απέγιναν οι Αγωνιστές του ’21 μετά την Επανάσταση; Το βιβλίο αυτό εξετάζει την τύχη των Αγωνιστών κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων ζωής του ελληνικού βασιλείου: τη συζήτηση γύρω από τα κριτήρια ιεράρχησής τους· τη διαχείριση της δημόσιας εικόνας τους· τις μεταξύ τους έριδες και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ομονοούσαν· τη συμβολή τους στη διαμόρφωση ενός ξενηλατικού και αντιδυτικού πνεύματος με ποικίλες εκφάνσεις (αντιβαυαρισμός, αυτοχθονισμός, αντιφαναριωτισμός)· τις ιδεολογικές και πολιτικές παραμέτρους που συντέλεσαν στη διαμόρφωση του ιδεοτύπου του Αγωνιστή, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους ο ιδεότυπος αυτός συνεισέφερε στη σφυρηλάτηση της εθνικής ταυτότητας.
Η διάλυση των ατάκτων στρατευμάτων της Επανάστασης, η δίκη του Κολοκοτρώνη, η δαιμονοποίηση των Φαναριωτών και οι διαμάχες μεταξύ των πρωταγωνιστών της Επανάστασης για τα δημόσια αξιώματα και την υστεροφημία είναι μερικά μόνο από τα στιγμιότυπα μιας ταραχώδους και συναρπαστικής εποχής, κατά την οποία οι Αγωνιστές αναζήτησαν τρόπους προσαρμογής στο νεοσύστατο κράτος, επωφελούμενοι από την -εθνικά αναγκαία- μνημειοποίηση του ’21.
Οδοιπορικό του 1806: Πελοπόννησος – Αττική – Σμύρνη – Κωνσταντινούπολη, Francois-Rene de Chateaubriand, εκδόσεις Μεταίχμιο
Το μεγάλο ταξίδι του Σατωβριάνδου (1768-1848) στην Ανατολή ξεκινά στις 13 Ιουλίου του 1806 από το Παρίσι και ολοκληρώνεται στις 5 Ιουνίου του 1807 με την επιστροφή του στην ίδια πόλη. Εμείς επιλέξαμε για την παρούσα έκδοση το απόσπασμα που αφορά το ταξίδι του Σατωβριάνδου στην Ελλάδα μέχρι και την Κωνσταντινούπολη. Το κομμάτι αυτό, πέραν του ότι μας αφορά άμεσα καθώς μας δίνει τις εντυπώσεις ενός μεγάλου συγγραφέα για την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, είναι και το πλέον διάσημο. Η περιήγηση στους τόπους της ελληνικής αρχαιότητας, η αναζήτηση και περιγραφή των αρχαίων ερειπίων, οι εντυπώσεις από τους σύγχρονους Έλληνες αλλά και η βαθιά επίκριση στον οθωμανικό δεσποτισμό αποτελούσαν θέματα ιδιαίτερα ελκυστικά για τους μορφωμένους αναγνώστες στη Δύση.
Ο αναγνώστης του Οδοιπορικού δεν πρέπει να περιμένει οίκτο ή συμπόνια για τον χειμαζόμενο ακόμη ελληνικό λαό. Αυτόν τον λαό εν πάση περιπτώσει που θα βρει την ταυτότητά του συνομιλώντας με τα ερείπια και θα χύσει το αίμα του γι’ αυτήν. Ο Σατωβριάνδος είναι έντιμος παρατηρητής. Καταγράφει μόνον αυτό που βλέπουν τα μάτια του καθοδηγημένα από το βλέμμα της περιέργειας, το βλέμμα του νου που έλεγε ο Ευριπίδης. «Ερείπια παντού και ούτε ένας άνθρωπος μέσα σ’ αυτά τα ερείπια!» γράφει στη Σπάρτη. Και στην Αθήνα αργότερα: «νόμιζα πως έβλεπα αρχαιότητες παντού». Κι αυτά τα ερείπια αντανακλούν το λυκαυγές που σε μερικά χρόνια μετά την επίσκεψή του θα γίνει η αυγή της σύγχρονης Ελλάδας. Η σύγχρονη Ελλάδα γεννήθηκε μέσα από τα ερείπια της αρχαιότητάς της και ο Σατωβριάνδος περιγράφει τη γέννησή της πολύ πριν την υποδεχθεί το μαιευτήριο της Ιστορίας.
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, Βασίλης Κρεμμυδάς, εκδόσεις Gutenberg
Με επίμονη και μακροχρόνια έρευνα, με συνολική και μικροσκοπική παρατήρηση, μπορεί κανείς να διακρίνει, όχι άνετα πάντως, ένα γενικό χαρακτηριστικό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 να διακρίνει, αλλιώτικα, το στοίχημα ενός ολόκληρου έθνους – από αυτό και ο πρωτοποριακός ρόλος του εγχειρήματος.
Από την αρχή, την έναρξη της δηλαδή στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, μέχρι το τέλος της, που ως προς την πλήρη ικανοποίηση του αρχικού αιτήματος θα μπορούσε να το τοποθετήσει κανείς στο 1843, καθώς και στη διάρκεια της προετοιμασίας της, την Ελληνική Επανάσταση του 1821 διακρίνει μια διαρκής πάλη του νεωτερικού με το παραδοσιακό, του νέου εκείνη τη στιγμή με το παλαιό εκείνη τη στιγμή σε όλες τις διαστάσεις, σε όλα τα μεγέθη και σε όλες τις εκφράσεις, η νεωτερικότητα πάλεψε, ακόμη και πολέμησε, την παράδοση και νίκησε.
BookSitting 