Το BookSitting διάβασε το βιβλίο «Ο χάρτης του κόσμου στο μυαλό σου» της Λίλας Κονομάρα, και γράφει την άποψή του.
Από την Αλεξία Καλογεροπούλου*
alexia.kalogeropoulou@gmail.com
Info: Λίλα Κονομάρα, Ο χάρτης του κόσμου στο μυαλό σου, εκδόσεις Κέδρος, 2018.
Με ένα νέο, πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα επανακάμπτει η Λίλα Κονομάρα, περίπου δυο χρόνια μετά τις Ανησυχίες του γεωμέτρη, μια σειρά διηγημάτων που ταξίδευε τον αναγνώστη μεταξύ ονείρου και φαντασίας. Κάτι εντελώς διαφορετικό δηλαδή από το νέο της μυθιστόρημα που φέρει τον τίτλο Ο χάρτης του κόσμου στο μυαλό σου. Ένα βιβλίο ρεαλιστικό, που πατάει πάνω στην πραγματική ζωή, στη σύγχρονη Αθήνα, για να αφηγηθεί τις ιστορίες τριών κυρίως ανθρώπων, με το δικό τους βλέμμα, που διαφέρει όπως διαφέρει το βλέμμα όλων μας ανάλογα με τον χάρτη που κουβαλάμε στο μυαλό μας.
Οι βασικοί ήρωες του μυθιστορήματος, κλεισμένοι ο καθένας στον δικό του κόσμο φτιαγμένο από βιώματα, προσλαμβάνουσες, προσδοκίες, ανάγκες, επιθυμίες και ιδιοτροπίες, αγωνίζονται να βρουν το δικό τους νόημα. Πάνω κάτω παρακολουθούμε τη ζωή του φαρμακοποιού Βασίλη και των παιδιών του, της πολλά υποσχόμενης νεαρής ερευνήτριας Εύας και του έφηβου Άρη, όπως διαδραματίζεται σε κάποια γειτονιά, κάπου στην Αθήνα, στο τώρα, στο σήμερα, σε μια εποχή με όλα τα χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε και μας ταλαιπωρούν λιγότερο ή περισσότερο: ασυνεννοησία, μοναξιά, ανειλικρίνεια, καχυποψία, δυσπιστία, κενές ζωές, αλλαγές, αλλαγές και πάλι αλλαγές. Έναν κόσμο απρόβλεπτο, συνεχώς μεταλλασσόμενο, με τέτοιον τρόπο που κατορθώνει να ξεθεμελιώσει ακόμα και αυτά που θεωρούσε κανείς ατράνταχτα θεμέλια, κάτι σαν το «πρώτο κινούν ακίνητο» του Αριστοτέλη – με μια δόση υπερβολής ασφαλώς.
Όλα βαίνουν φαινομενικά καλώς στον μικρόκοσμο του Βασίλη και της οικογένειάς του, που δείχνει να έχει βρει τις όποιες ισορροπίες της χρόνια μετά την εγκατάλειψη του ίδιου και των παιδιών τους από τη σύζυγό του, η οποία, ως καλλιτεχνική φύση, δεν άντεξε το βάρος της «κανονικότητας» και της ρουτίνας μιας ανιαρά προβλέψιμης ζωής. Μέχρι που ο θάνατος μιας κοπέλας, ένα τραγικό δυστύχημα στη διάρκεια μιας σχολικής εκδρομής, ταράζει συθέμελα την οικογενειακή ησυχία, αποκαλύπτοντας πράξεις, χαρακτήρες και συμπεριφορές που μέχρι τότε παρέμεναν καλά κρυμμένες, σχεδόν αόρατες, στο πλαίσιο των καθημερινών συναναστροφών. Η καχυποψία, οι κατηγόριες και η απομόνωση είναι τα πρώτα βέλη που λαβώνουν την εύθραυστη οικογενειακή ευτυχία για να ακολουθήσουν κι άλλα που φέρνουν σταδιακά όλους μαζί, αλλά και τον καθένα χωριστά, αντιμέτωπους με τον εαυτό τους και τον κοινωνικό περίγυρο.
Μέσα από τις αφηγήσεις της, η Λίλα Κονομάρα θίγει με τον πλέον εύστοχο τρόπο κάποια από τα πιο «καυτά» ζητήματα που απασχολούν την Αθήνα του σήμερα: η οικονομική κρίση, η υπαρξιακή μοναξιά, η πλήξη που απορρέει από μια καλά προγραμματισμένη, μονότονη ζωή, οι φιλίες, ο έρωτας, οι διακρίσεις στον επαγγελματικό χώρο, τα ναρκωτικά, οι άδειες ζωές, οι άδειες ψυχές, οι μίμοι της ζωής, η ανισορροπία, η μετανάστευση και η προσφυγιά, τα social media, η τέχνη.
Οι ήρωές της είναι αληθοφανείς, έχουν σάρκα και οστά. Είναι άνθρωποι που έχουμε, λίγο ως πολύ, συναντήσει και έχουμε αγαπήσει ή μισήσει. Καθώς η μία σελίδα διαδέχεται την άλλη, καλούνται να ωριμάσουν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, να μεταβούν από ένα στάδιο σε ένα άλλο, αλλά και να ανακαλύψουν τη δική τους αλήθεια, κόβοντας τις κλωστές που τους συνδέουν με το παρελθόν. Αλλά και τα δευτερεύοντα πρόσωπα είναι σημαντικά και ¨καλοφτιαγμένα» και προωθούν τη δράση και την αλλαγή.
Μου άρεσε ότι η συγγραφέας επέλεξε να έχει τρεις αφηγητές και όχι έναν – έναν τρόπο αφήγησης που βλέπουμε να κερδίζει ολοένα και περισσότερους θιασώτες. Θεωρώ ότι στο συγκεκριμένο βιβλίο ταίριαζε πολύ, καθώς δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να δει ξεκάθαρα την ιστορία από μια άλλη οπτική γωνία που μεταβάλλεται ανάλογα με τον αφηγητή.
Με εντυπωσίασε η ικανότητα της Λίλας Κονομάρα να προσαρμόζει γλωσσικά και υφολογικά τον τρόπο γραφής, τη ροή του λόγου αλλά και το περιεχόμενο στον εκάστοτε αφηγητή. Όπως και σε παλαιότερα έργα της, η γραφή της έχει ροή, αμεσότητα, πληρότητα και μεταφέρει τον αναγνώστη στον χώρο και στον χρόνο της αφήγησης ζωντανεύοντας τη φαντασία.
Μου άρεσε που οι πράξεις των ανθρώπων αιτιολογούνται, όταν πρέπει να αιτιολογηθούν, όπως στην περίπτωση της εγκατάλειψης της οικογένειας από τη σύζυγο του Βασίλη.
Δεν θα μπορούσα να μην σχολιάσω τις μουσικές αναφορές που συνοδεύουν πολύ συχνά το κείμενο σαν ένα μουσικό χαλί ή ένα πέπλο που τυλίγει εμφατικά τα γεγονότα, προσθέτοντάς τους κάθε φορά την αναγκαία εκφραστική δύναμη που ολοκληρώνει την εικόνα που χτίζει η φαντασία.
Τέλος, μου άρεσε πολύ ότι, παρά τις αντιξοότητες που περιγράφει, το μυθιστόρημα της Λίλας Κονομάρα αποπνέει αισιοδοξία. Όχι όμως μια ροζ, ανέφελη αισιοδοξία, αλλά μια αισιοδοξία που βασίζεται σε γεγονότα. Οι ήρωες αλλάζουν, περνούν σε άλλο επίπεδο, και ένας νέος ορίζοντας ανοίγεται μπροστά τους που θα τους οδηγήσει τελικά σε ό,τι είναι πιο καλό για την ψυχή τους. Μετά από την ενασχόληση με πολλά προβλήματα, ο αναγνώστης «καθαίρεται», τολμώ να πω, με την αριστοτελική έννοια, καθώς νιώθει μια αίσθηση ανακούφισης και γαλήνης. Τα πράγματα μπαίνουν σε μια τάξη, παίρνουν τον δρόμο τους και κάτι καλό προμηνύεται, ακόμα κι αν δεν είναι απολύτως σαφές στο τέλος του βιβλίου.
Κλείνοντας, θεωρώ ότι Ο χάρτης του κόσμου στο μυαλό σου της Λίλας Κονομάρα είναι ένα μυθιστόρημα με βάθος, αμεσότητα, διαύγεια -λεκτική και νοητική-, ρεαλισμό και αισιοδοξία, που αξίζει να διαβαστεί.
BookSitting 